Sa druge strane zvanične istorije

Najbrže su reagovali izdavači, neki uz pomoć kraljevskog dvora, drugi samostalno, pa se u poslednjih nedelja pojavilo više naslova. U tri knjige glavni junak je kralj Petar Drugi, prvorođeni sin kralja Aleksandra Prvog Ujedinitelja i kraljice Marije, a u jednom obnovljenom izdanju i memoarima koji su u pripremi to su dve kraljice, Petrova majka Marija i supruga Aleksandra.

Izdavačka kuća Evro-Giunti u saradnji s kraljevskim dvorom nedavno je objavila memoare kralja Petra Drugog Moj život. Dvojezično izdanje na srpskom i engleskom, luksuzni povez sa više od 250 autentičnih fotografija i faksimila originalnih dokumenata, od kojih mnoge srpska javnost dosad nije imala prilike da vidi, posebno iz perioda Drugog svetskog rata, kraljeve posete Velikoj Britaniji, Bliskom istoku i SAD 1942. godine – to je ukratko lična karta ove knjige.

„Ovo je priča o kralju, priča koju sam završio na svoj trideseti rođendan. Možda neubičajeno i mlado doba za pisanje životopisa, ali osećam da je moj život kao kralja i čoveka tokom tih 30 godina dug i bogat iskustvom razočarenja, prevare, nade, prijateljstva – svih vrsta ljudskih reakcija i da sam za to kratko vreme iskusio mnogo više nego većina ljudi za znatno duži životni vek“, piše u uvodu kralj Petar Drugi.

Njegovi memoari objavljeni su 1955. na engleskom jeziku, na kom su i napisani. Prvi put su prevedeni i objavljeni na srpskom pod naslovom Život jednog kralja u izdanju Novog dela 1990. godine. Priređivač novog izdanja memoara je Dušan Babac, a pogovor je napisao istoričar Slobodan G. Marković.

„Čitanje ovih memoara danas – posle svega što je zadesilo Jugoslaviju devedesetih godina prošlog veka, ali i onog sa čime se Srbija trenutno suočava – pomaže nam da na jedan drugačiji način shvatimo život mog oca, njegove odluke i postupke, ali i da bolje razumemo vreme u kome živimo“, ukazuje u predgovoru memoara kralja Petra Drugog njegov sin, princ Aleksandar.

Za naslov Povratak kralja odlučila su se dva autora. Starešina Saveza srpskih sokola i potpredsednik Udruženja Kraljevina Srbija, Jevđa A. Jevđević autor je spomenice o kralju Petru Drugom, koju je objavila izdavačka kuća Dimes. Knjiga sadrži biografiju i geneološko stablo poslednjeg jugoslovenskog kralja, pregled umetničkih i književnih dela, kao i narodnih pesama u kojima je opevan njegov život od rođenja, tragična očeva smrt, proglašenja za kralja i život u izgnanstvu. Ilustrovana je fotografijama iz ličnih zbirki i muzejskih arhiva, od kojih su mnoge prvi put u javnosti, a za neke od njih nisu znali ni članovi kraljevske porodice. Reč je o delu „napisanom uverenjem monarhiste, ali ne i lišenog objektivnosti, koje će doprineti boljem upoznavanju kralja Petra Drugog“.

Novinar Luka Mičeta, dugogodišnji komentator i urednik Nina i bivši direktor Tanjuga, pod istim naslovom, Povratak kralja, objavio je u Laguni novinarski resko, provokativno i pitko iščitavanje istorije moderne srpske države u kome kralj Petar Drugi ima centralno mesto. Od vožda Karađorđa do nedavnog prenosa zemnih ostataka njegovih potomaka u Srbiju i sahrane na Oplencu, Mičeta u kratkim tematskim segmentima piše o različitim poznatim, manje ili potpuno nepoznatim pojedinostima, ne preskačući ni pikantne, lične, pa i delikatne detalje o kojima se retko javno govori, pozivajući se na dokumenta iz engleskih i srpskih arhiva, naučnu literaturu, delove iz autobiografija i biografija Karađorđevića, privatne korespondencije.

Danica i Srđan Čolović „povratak“ Karađorđevića u Srbiju obeležili su obnovljenim i dopunjenim izdanjem knjige Marija Karađorđević kraljica-majka, čija je ambicija još pre nekoliko godina, pri prvom objavljivanju, bila da „podstakne istoričare da osvetle kraljičin lik i sagledaju njenu ulogu u ovdašnjoj istoriji, kao i da objasne zbivanja koja su presudno uticala na njen lični i porodični život“. U prvom delu knjige opisan je kraljičin život, a u drugom je iscrpno obrađen njen dobrotvorni rad u Kraljevini Jugoslaviji, uz obilje dokumenata – od bračnog ugovora rumunske princeze Marije i kralja Srba, Hrvata i Slovenaca Aleksandra Prvog, do zahvalnica pojedinih institucija za kraljičinu pomoć i podršku.

Kraljica s književnim darom

Memoari kraljice Aleksandre trebalo bi da prvi put na srpskom jeziku budu objavljeni posle višestruke kraljevske sahrane na Oplencu. „Ona je – kako u svojim memoarima navodi brat kralja Petra Drugog kraljević Tomislav – imala književnog dara – pisala je romansirane biografije, koje su engleske novine donosile u nastavcima kao feljton, njenu autobiografiju i biografiju princa Filipa.“