Zagreb: Jedinstvo umetnosti i života

U stanu, u koji se njegova porodica preselila iz Sombora početkom Drugog svetskog rata, zahvaljujući naporima Gotovčeve supruge i kćerke, a uz stručnu pomoć istoričara umetnosti Darka Šimičića, od 2012. godine je zvanično smešten Institut Tomislava Gotovca.

U njemu se, u autentičnoj atmosferi u kojoj je taj strastveni filmofil i umetnik slobodnog duha sklon rušenju tabua živeo, nalazi sistematizovan arhiv umetnikovih radova. No, tu su i dalje i umetnikove knjige, plakati za njegove performanse, kostimi u kojima je izvodio umetničke akcije, mnoštvo predmeta koje je sakupljao: od kesica sa šećerom, makazica za nokte, čepova boca do smrtovnica, novinskih natpisa, oglasa, postera i saobraćanih znakova, što je od neprocenjive vrednosti budući da je Gotovac bio umetnik za kojeg su umetnosti i svakodnevni život bili jedno.

Gotovac je prvi umetnik sa ovih prostora koji počinje da sopstveno nago telo koristi kao sredstvo umetničkog izražavanja. Zato je uticao na mnoge značajne stvaraoce, između ostalih i na Slobodana Šijana i Marinu Abramović. Iako njegovo delo uživa veliki ugled na međunarodnoj sceni (nakon smrti, 2011. godine, predstavljao je Hrvatsku na Bijenalu u Veneciji) i prisutno je u najrelevantnijim umetničkim kolekcijama u svetu, okolina često nije imala znanja ni razumevanja niti za njega niti za njegov rad koji se mora tumačiti u kontekstu odrednica kao što su: umetnost u proširenom polju, performans, hepening, akcija, neodada, umetnost u vangalerijskim prostorima, poistovećivanje umetnika i života i sl.

Tomislav Gotovac (koji će 2005. godine promeniti ime u Antonio G. Lauer) je krajem šezdesetih godina prošlog veka upisao filmsku režiju na Akademiji u Beogradu, a tada počinje da snima i eksperimentalne filmove od kojih je najpoznatiji „Poslepodne jednog fauna“ iz 1963. godine. Glumio je i u čuvenom filmu Lazara Stojanovića „Plastični Isus“, no najpoznatiji je po beogradskom performansu iz 1971. godine „Trčanje go centrom grada“, i onom pod nazivom „Zagreb, volim te!“ kada je nag hodao Ilicom i grlio pločnik.

Poseta Institutu i neobičnom prostoru, koji od zaborava čuva Gotovčevo delo, može se zakazati zahvaljujući zvaničnoj Fejsbuk stranici.

A krajem septembra, u Riječkom Muzeju moderne i suvremene umjetnosti, čiji je upravnik, još jedan značajan hrvatski umetnik, Slaven Tolj, zahvaljujući saradnji sa Institutom Tomislava Gotovca, otvara se značajna retrospektiva Gotovčevog rada pod nazivom „Anticipator kriza – kuda idemo ne pitajte“, čime se MMSU seli u novi prostor, u bivši industrijski kompleks Rikard Benčić.