Homer nasuprot Mojsiju

Na primeru figura Mojsija i Homera, grecist i germanist Vite, zapinje luk od antičke estetike Johana Vinkelmana i religiozne kritike Fridiriha Šilera i Johana Volfganga Getea, do apoteoze jelinskog duha kod nacionalsocijalista, od ceremonijalnog pravila prosvetitelja Mozesa Mendelsona do Gertrude Kantorovic i lektire Homera u koncentracionom logoru Terezijenštat. Vite pokazuje, kako su oduševljenje antičkom Heladom i takozvana borba veltanšauunga protiv monoteizma i populističkog antisemitizma u 19. i ranom 20. veku, doveli do šoa (holokausta). Da li su koreni antisemitizma položeni u času kad je Homer otkriven? Postoji li direktna linija od oduševljenja antikom u 18. veku, do Trećeg Rajha? Da li se u tome može nazreti kontinuitet?

Antička Atina bila je topos nostalgije nemačkog klasicizma. Time je jevrejsko predanje evropske kulture palo u zaborav. Britanska germanistkinja, Eliza Batler pokušala je još 1935. da pokaže da je himnična apoteoza Jelade u Vajmarskoj klasici prerasla u Tyranny of Greece over Germany. Kao i Geteova Ifigenija koja Zemlju Jelina dušom traži i u Jelinima pronalazi voljene srodnike (Helderlin), evidentni je izraz opsesivnog fiksiranja nemačkih filohelenista, počev od Vinkelmana, na idealizovanu jelinsku antiku. U knjizi Mojsije i Homer Vite pokazuje jedan sasvim drugi prilaz.

On tematizuje ne samo nemački filohelenizam i njegove konsekvence, već i cenu koju je ta promena paradigmi koštala nemačku kulturnu istoriju. Viteova knjiga ujedno je prilog u aktuelnoj debati o formama antisemitizma u Nemačkoj. Bernd Vite bio je od 1994. do 2010. profesor moderne nemačke književnosti na Hajnrih Hajne univerzitetu u Diseldorfu. On je objavio značajne publikacije o Geteu, Hajneu, Benjaminu, Kafki i sada je jedan od dvojice priređivača dela Martina Bubera.

Mojsije i Homer grandiozna je studija o sukobu paradigmi – Homera i Mojsija, odnosno, antičkog politeizma i judejskog monoteizma. Jedna drugačija istorija nemačke kulture u svojoj argumentativnoj istorijsko-tipološkoj kompleksnosti.