Francuzi se pitaju: Da li smo mi još nacija?

To ostrvo, u Indijskom okeanu, je najmanji francuski srez i istovremeno najmanja francuska regija (u skladu sa ustavom predviđenim administrativnim podjelama).

Ostrvo je sastavni dio Komorskog arhipelaga sjeverno od Madagaskara. Prilikom samoopredjeljenja 1974. jedino to ostrvce je izglasalo da ostane u sastavu Francuske.

Upravo taj izuzetak – za Majot kog mediji zbog skromne površine, u svom slikovitom žargonu, nazivaju konfeti republika – pojačava zanimanje političara i novinara za to parče francuskog kolonijalnog naslijeđa.

U Francuskoj se više ne smije govoriti o kolonijalnom naslijeđu za teritorije kao što su Gvajana ili Gvijana ili Gijana (nije jasno koji naziv je standardizovan u srpskom jeziku), za karipska ostrva Gvadelup, Martinik i Sen-Marten, arhipelag Pjer-e-Miklon u Atlantskom okeanu blizu Kanade, ostrvo La Reunion u Indijskom okeanu, Francusku Polineziju i Novu Kaledoniju na Pacifiku.

Ovi posjedi imaju statuse (da ne preciziramo za svakog posebno) srezova-regija, prekomorskih zajednica ili zajednica sui generis. Situacija ostrva Majot nije posebna, ali je izuzetna: skoro polovina stanovništva su stranci, odnosno nelegalni imigranti, dospjeli čamcima i ribarskim brodovima uglavnom sa obližnjih Komora.

To su mahom ekonomske izbjeglice, ali se sa velikom pažnjom komentariše i nesrazmjerna statistika o broju porođaja na Majotu.

Jedne uticajne novine na desnici (Valeurs actuelles) su tom fenomenu posvetile tekst pod naslovom: „Majot, najveće evropsko porodilište“.

Inače, u Francuskoj je već postavljeno pitanje, uglavnom sa lepenističke strane, stjecanja državljanstva po principu rođenja na francuskom tlu, (principu jus soli koji je sada malo „ublažen“ tako što se državljanstvo definitivno dobija tek sa punoljetstvom, uz nekoliko drugih proceduralnih uslova).

Iz govora predsjednika Makrona na ostrvu Majot, svi mediji su podvukli jednu rečenicu: Francuska će sa tog ostrva ove godine „sprovesti van granica“ preko 25 000 nelegalnih imigranata. „Sprovođenje van granica“ je humanizovana administrativna formula za protjerivanje.

Smatra se da je i Makronova posjeta Majotu i insistiranje na pitanju nekontrolisane imigracije njegova reakcija na uspjeh Marine le Pen na proteklim evropskim izborima čija je lista tu, kao prva, ostvarila spektakularan uspjeh sa 46,12 odsto glasova, dok su makronisti, tek na četvrtoj poziciji, dobili samo 8,8 odsto.

Francuska je ponosna na svoje prekomorske arhipelage koji joj daju status druge svjetske pomorske sile, iza Sjedinjenih Država, a ispred Australije.

Manje je ponosna, međutim, na ideju o francuskom društvu kao svojstvenom arhipelagu u figurativnom smislu, kako je sadašnje stanje francuske nacije predstavio u svojoj posljednjoj studiji Žerom Furke, (Fourquet) uticajni politolog, istraživač i komentator u domenima javnog mnjenja i društvenih ponašanja.

NJegova knjiga „Francuski arhipelag“ je već nekoliko mjeseci u središtu pažnje kao predmet brojnih analiza, ali sa vrlo malo osporavanja, što se tiče njenih poruka. Furkeovi argumenti izgledaju neoborivi jer počivaju na pokazateljima do kojih je došao kao višegodisnji direktor u poznatom anketnom institutu IFOP.

Ideja okosnica je u podnaslovu knjige: „Rađanje mnogostruke i podijeljene nacije“. Riječ je o fragmentaciji francuskog društva na temelju procesa dekristijanizacije i postepenog slabljenja ideje o zajedničkim ciljevima.

Arhipelag je tako postao metafora za jednu novu rasparčanu Francusku koja se, uz predosjećanje koje je već postojalo, sa ovim autorom danas pita: „Da li smo mi još uvijek nacija?“ Niko se ne usuđuje da odlučno odgovori na pitanje, u tom društvu suočenom sa prividnom protivrječnošću između intenzivnog individualizma i mondijalizacije.

Puno pitanja je pokrenuto ove godine. Na primjer, integracija ili asimilacija nisu više dilema kao koncepti uravnoteženog društvenog života. I iskustvo sa Evropom, kako izgleda, je promašaj u savremenoj krizi i na sadašnjem nivou društvene svijesti. Nije dovoljna zajednička moneta i ustav Unije (za koji većina Francuza ne zna ni da postoji), pa da se „desi“ narod.

Za autora knjige koja nam je ovdje povod, glavni uzrok fragmentacije je kriza katoličanstva, koja se odrazila i na sekularizam u čije ime je i odvojena crkva od države 1905. godine. U međuvremenu je se srušila i „crvena crkva“ koja je nekoliko decenija bila jedna od glavnih građevina francuskog političkog života.

Nemoguće je ovdje navesti mnogobrojne primjere koji, kroz statistike, grafikone i tabele, izvještavaju u toj studiji o dubinskim promjenama u francuskom društvu. Široka lepeza ponašanja, kroz modu, populistička politička opredjeljenja, nove seksualne slobode i prava, stav prema organima reda i vlastima, novi oblici društvene neposlušnosti… ilustruju širinu transformacija.

Zajključujemo samo sa primjerom iz jednog domena Furkeovog istraživanja. Autor je zabilježio da je poslije Drugog svjetskog rata „francuski rezervoar imena“ koja su se davala djeci bio od oko dvije hiljade. Danas je u opticaju oko 13 000 imena.

Nije samo posrijedi nova demografska situacija kao posljedica imigracije. U nizu razmišljanja o odnosu roditelja prilikom tog čina, toliko značajnog za svaku jedinku, Žerom Furke navodi nesrazmjeran broj anglosaksonskih imena koja se susreću i u „autohtonim“ porodicama (pod navodnicima, jer je termin sporan). Među najpopularnijim imenima u Francuskoj su Kevin, Stiv, DŽordan, Eliot, Brajan, DŽulija…