Liturgija, rezanje kolača, litija, prijem

Grad Beograd danas slavi svoju gradsku slavu Vaznesenje Gospodnje -Spasovdan. Svi Beograđani, bez obzira na nacionalnu i versku pripadnost, pozvani su da učestvuju u jednoj od najstarijih gradskih tekovina, jer se Spasovdan kao gradska slava praznuje od 1403, kada je despot Stefan Lazarević Beograd proglasio prestonicom svoje države – saopšteno je juče na konferenciji za novinare u Skupštini grada na kojoj su o današnjoj proslavi govorili domaćin slave u ime Skupštine Grada odbornik Zoran Lukić i sveštenici Vaznesenjske crkve u Beogradu Arsenije Arsenijević i Milojko Milijančević.

Slava i u Visokim Dečanima

– U SPC veliki broj hramova i manastira posvećen je vaznesenju Gospodnjem, tako da Spasovdan, između ostalih, kao hramovnu slavu proslavlja i manastir Visoki Dečani – po broju monaha najveći manastir u SPC. Za ovaj praznik vezani su i važni događaji iz srpske i beogradske istorije: 1349. obnarodovan je Dušanov zakonik, a 1354. na Spasovda najveći istorijsko-pravni dokument srpske srednjovekovne države je i dopunjen. Grad Beograd je na Spasovdan 1938. odlikovan najvišim domaćim ratnim odlikovanjem – Karađorđevom zvezdom sa mačevima, koje je tadašnji ministar vojske i mornarice armijski general Milan Nedić, kao izaslanik kralja Petra Drugog Karađorđevića uručio tadašnjem predsedniku beogradske opštine Vladi Iliću.

Proslava je počela sinoć velikim prazničnim bdenijem, a za danas je najavljen tradicionalni program – sveta arhijerejska liturgija, rezanje slavskih kolača Vaznesenjske crkve i Skupštine grada, Spasovdanska litija i prijem u Skupštini grada. Prema rečima starešine Vaznesenjske crkve jereja Arsenija Arsenijevića, juče se još nije znalo da li će prazničnu litugiju služiti patrijarh srpski Pavle ili neko od arhijereja Srpske pravoslavne crkve koji prisustvuju majskom zasedanju Svetog arhijerejskog sabora.

Izmene u režimu saobraćaja

– Za vreme prolaska Spasovdanske litije danas od 11 do 14 sati za motorni saobraćaj će se zatvarati kontinuirano povezane deonice Ulica Admirala Geprata, Kneza Miloša, Kralja Milana, Terazije, Kneza Mihaila, Kralja Petra Prvog, Kneza Sime Markovića, Pop Lukina, Brankova, Kraljice Natalije i Dobrinjska, saopšteno je iz Sekretarijata za saobraćaj. Gradske vlasti mole građane da uklone vozila parkirana u ulicama kojima Litija prolazi.

Polazak tradicionalne Spasovdanske litije od Hrama Vaznesenja Gospodnjeg koja će proći centrom grada, označiće u 11.30 sati udaranje zvona svih beogradskih crkava. Litija će se, kako je najavljeno i danas kretati tradicionalnom trasom – ulicama Kneza Miloša, Srpskih vladara, Kneza Mihaila, Kralja Petra, Kneza Sime Markovića, Pop Lukinom, Brankovom i Kraljice Natalije natrag do hrama Vaznesenja Gospodnjeg, čime će simbolično zatvoriti krug. Zaustaviće se ispred Terazijske česme i Saborne crkve, gde će se čitati molitve i Jevanđelje, dok će se u dvorištu Vaznesenjske crkve, ispred granitnog Krsta održati pomen svim palim junacima Beograda i žrtvama terora 1941. godine.

Izmene režima parkiranja zbog prolaska Litije

Povodom obeležavanja gradske slave – Spasovdana, JKP ‘’Parking servis’’ apeluje na vlasnike automibila parkiranih na trasi kojom će proći svečana litija da svoja vozila privremeno uklone.

Litija kreće u 11:30 časova iz Vaznesenjskog hrama, prolazi kroz centar grada, i završava se povratkom u hram, opisujući tako krug koji simbolizuje večnost.

Vozila koja vlasnici ne budu uklonili sa trase biće izmeštena auto-dizalicom „pauk“ u ranim jutarnjim satima, na sam dan obeležavanja slave. JKP ‘’Parking servis’’ se ovom prilikom zahvaljuje svim sugrađanima na saradnji i čestita im Spasovdan, slavu grada Beograda.

Spasovdan je za gradsku slavu odredio despot Stefan Lazarević 1403, kada je Beograd proglasio svojom prestonicom i ustanovio gradsku zastavu i grb. Uz prekide tokom ratova, Beograđani su slavili gradsku slavu od despotovog vremena do 1947. godine, kada su tadašnje vlasti zabranile Litiju. Posle Drugog svetskog rata Spasovdanska litija je, do obnove gradske slave 1992. održana samo dva puta. Posle 46 godina, slavska Litija beogradskim ulicama ponovo je krenula 1993. Postojeću formu slavskog obreda u Beogradu uobličio je 1862. mitropolit beogradski Mihailo (Jovanović), tadašnji poglavar Crkve Kneževine Srbije. Na njegov predlog upućen godinu dana kasnije knezu Mihailu Obrenoviću, podignuta je beogradska Vaznesenjska crkva.
Vaznesenje Gospodnje je jedan od 10 praznika posvećenih Isusu Hristu i jedan od 12 najvećih hrišćanskih praznika. Obeležava „dan kada se Gospod pred apostolima, završivši delo spasenja, vazneo na Nebo i seo sa desne strane Oca“. Zato Crkva, ističu bogoslovi, na Vaznesenje „ne praznuje Hristov odlazak od ljudi, nego Njegovo slavno uznošenje na Nebo“. Spada u pokretne praznike – menja datum, ali se uvek praznuje u četvrtak šeste nedelje posle Vaskrsa, a deset dana pre Pedesetnice ili Duhova, praznika Silaska Svetog Duha na apostole.
Sve pomesne Pravoslavne crkve, izuzev Finske, bez obzira na to koji kalendar koriste, Vaskrsenje Gosponje slave istog dana, to važi i za sve pokretne praznike iz Vaskršnjeg cikla – Spasovdan i Duhove. Na prazničnom bdeniju uoči Spasovdana sa svetog prestola u oltaru skida se Plaštanica i tokom službe, u skladu sa crkvenim tipikom, vrši se neka vrsta opraštanja sa Vaskrsom, jer se tada prestaje i tradicionalnim vaskršnjih pozdravljanjem: „Hristos vaskrse!“. Kao poseban praznik, Spasovdan je počeo da se slavi početkom 5. veka i iz tog vremena sačuvane su najstarije propovedi svetog Grigorija Nilskog i Svetog Jovana Zlatoustog na ovaj praznik.