Broj protestanata u Srbiji se kreće oko jedan odsto

Prema analizi sadržaja 12 udžbenika istorije, prosečan broj strana posvećenih lekciji „Reformacija i kontrareformacija“ za mlađi uzrast je pet stranica, dok gimnazijski udžbenici najčešće posvećuju oko osam stranica. Početak lekcije tematizuje uzorke nezadovoljstva rimokatoličkom crkvom u vreme koje prethodi reformaciji, a najčešće navođen uzrok je svetovnost i nemoral rimokatoličkog sveštenstva. Prodaja indulgencija je predstavljena kao povod, a početak reformacije se vezuje za javnu kritiku oproštajnica od strane Martina Lutera kroz 95 teza. Od posledica koje je reformacija imala na religiju i društveno-političke prilike, u srpskom udžbenicima istorije najviše piše o verskim i građanskim ratovima u vreme kontrareformacije i obrazuju jasnu sliku kako se došlo do verskih sloboda kroz sporazume.

Slika koju učenici stiču kroz udžbenike istorije o protestantizmu jeste da je osnovni zahtev reformnog pokreta da osnova vere bude samo Sveto pismo, samo vera i samo milost. Takođe se navodi da je protestantska vrednoća, disciplina i posvećenost radu i sticanju bogatstva znatno uticale na razvoj kapitalizma. U udžbeniku istorije za sedmi razred (LJušić) pravi se paralela između pravoslavlja i protestantizma i naglašava da je u to doba bilo najviše rimokatolika, a broj protestanata i pravoslavnih bio je podjednak. Za razliku od Rimokatoličke crkve, Protestantska i Pravoslavna crkva nisu bile objedinjene jednom ličnošću kao što je papa. Takođe u udžbeniku za sedmi razred (Petrović) autor navodi da činjenicu da kada su vizantijski misionari pokrštavali Slovene u srednjem veku, preveli su i crkvene knjige sa grčkog na staroslovenski jezik kako bi lakše propovedali hrišćanske ideje običnim ljudima.

Savremeni protestantizam u Srbiji podeljen je u dve grupe, na one koji su svrstani u grupu tradicionalnih verskih zajednica, i one koji su u grupi konfesionalnih verskih zajednica. Prva grupa podeljena je po nacionalnoj osnovi i bliža je pravoslavnom razumevanju verskog organizovanja, dok je u drugoj grupi protestantskih zajednica podeljenost po verskim razlikama a ne nacionalnoj pripadnosti. Vernici su nacionalno heterogeni i krštavaju odrasle koji na priznanju svoje vere prihvataju lično da budu kršteni članovi određene zajednice. Tu spadaju adventističke, baptističke i pentekostalne grupe.

Broj protestanata u Srbiji, prema popisima stanovništva, procentualno se kreće oko jedan odsto. Međutim njihova vidljivost u društvu je znatno veća zbog toga što se brojčano stanje verništva računa samo preko odraslih krštenih vernika, a budući da su prisutna i isključenja onih vernika koji nisu lojalni ili ne dolaze duži period u zajednicu. Drugi način prisutnosti jeste putem misionarskih delatnosti u javnosti vođeni idejom propovedanja Jevanđelja „svakome jeziku, plemenu i narodu“ a i teološkim obrazovanjem protestantske teologije koja u Srbiji ima tradiciju od 1931. godine.

Prema Zakonu o crkvama i verskim zajednicama i Pravilniku o sadržini i načinu vođenja Registra crkava i verskih zajednica, priznat je pravni subjektivitet tradicionalnim crkvama: Srpskoj pravoslavnoj crkvi; Rimokatoličkoj crkvi; Slovačkoj evangeličkoj crkvi a.v.; Reformatskoj hrišćanskoj; Evangeličkoj hrišćanskoj crkvi a.v.; Jevrejskoj zajednici; Islamskoj zajednici i Eparhiji Rumunske pravoslavne crkve Dakoja Feliks sa sedištem u Deti (Rumunija) i administrativnim sedištem u Vršcu.

Na osnovu donetih Rešenja o upisu u Registar crkava i verskih zajednica upisano je još 17 konfesionalnih zajednica. Prva među njima upisana je 29. 01. 2007. Hrišćanska adventistička crkva. Potom su iste godine upisane: Evangelička metodistička crkva; Crkva Isusa Hrista svetaca poslednjih dana; Evanđeoska crkva u Srbiji; Crkva Hristove ljubavi; Hristova duhovna crkva; Savez hrišćanskih baptističkih crkava u Srbiji; Hrišćanska Nazarenska verska zajednica i Crkva Božja u Srbiji. U 2008. godini registrovane su još: Protestantska hrišćanska zajednica u Srbiji i Hristova crkva braće u Republici Srbiji. Godine 2009. registrovana je Slobodna crkva Beograd. Na kraju 2010. godine registrovani su Jehovini svedoci – hrišćanska verska zajednica; Zavetna crkva Sion; Unija reformnog pokreta adventista sedmog dana i Protestantska evanđeoska crkva „Duhovni centar“, dok je 2011. registrovana Hristova jevanđeoska crkva.

Prema redosledu upisa u Registar i osnovnim podacima prilikom registracije navodim sledeće konfesionalne zajednice. (Na sajtu Kancelarije za odnose s crkvama i verskim zajednicama nalaze se imena aktuelnih predstavnika ovih protestantskih crkava):

1. Hrišćanska adventistička crkva, sa glavnim sedištem verske organizacije u Sjedinjenim Državama Amerike, Washington, 12501, Old Calumbia Pike, Silver Spring, Maryland. U Beogradu sedište se nalazi u Ulici Radoslava Grujića br. 4. Verska organizacija je osnovana u 1863. godine u SAD, a 1903. u Srbiji. Upis u Registar podneo je Miodrag Živanović.

2. Druga registrovana je Evangelička metodistička crkva, čije je glavno sedište u Švajcarskoj, Cirih, Badenerstrassse 69. Sekretarijat episkopa u Srbiji je sa sedištem u Novom Sadu, Lukijana Mušickog br. 7. Inače, osnovani su u SAD-u, Baltimoore, 1784. godine. U Srbiji deluju od 1898. godine. Ovlašćeno lice je Ana Palik Kunčak.

3. Evanđeoska crkva u Srbiji. U Registru nije navedeno sedište osnivača u inostranstvu. Datum osnivanja je 26. 08. 2006. godine, a osnovani su u Novom Sadu, u Ulici Kolo srpskih sestara br. 25. 21000 Novi Sad. U Registar su upisani sa ulicom: Dušana Danilovića br. 32. Novi Sad. Upisao je Lazar Stojišić, pastir, predsednik Crkvenog odbora iz Beograda.

4. Crkva Isusa Hrista svetaca poslednjih dana u Srbiji, glavno sedište je USA, Utah 84150, Salt Lake City 50 E.North Temple Street. Sedište u Srbiji nalazi se u Beogradu, u Ulici Miloša Pocerca br. 26. Osnovani su 06. aprila 1830. godine Fayetee, New York, USA. U Srbiji deluju od 31. januara 1992. godine. Upis u registar podneo Radomir Vučenović iz Mačvanske Mitrovice.

5. Crkva Hristova ljubav u Srbiji – Krisztus Szerettele Egyhay Syerbiaban. Glavno sedište je Republika Mađarska, Budimpešta, ul Leiningen br. 14. Sedište verske organizacije u Srbiji je u Senti, Ul. Zoltana Čuke, br. 3. Osnovana je u Mađarskoj Budimpešta, registrovana 04. novembra 1998. godine. U Srbiji deluje od 13. oktobra 2006. godine.

6. Hristova duhovna crkva u Srbiji, nema podatke o glavnom sedištu u inostranstvu. Sedište verske zajednice je u Padini, Ul. Andreja Sladkoviča br. 51. Verska organizacija osnovana je 1919. godine a deluje u Srbiji od 25. 08. 1950. godine. U registar je upisano ime glavnog starešine Pači Šandor i Pavel Valenta, sekretar glavnog starešinstva, mesto Hrtkovci. Pavel Valenta iz Padine, koji je na istoj adresi stanovanja gde je i sedište verske zajednice.

7. Crkva Božja u Srbiji, s glavnim sedištem u USA, 2490 Keith Street Cleveland TN. 37311. USA. Osnovana je 1886. godine Mouroe Country, Tennessee, USA. U Srbiji deluju od 16. 03. 1968. godine. Sedište verske organizacije je u Karanvcima (Karanovac). Karanovac, Donji Krčin 37.258. Karanovac. Upisao je Mijajlo Andrejić iz Donjeg Krčina. Crkva Božja sada ima sedište u Miloša Obilića br. 93 u Sremskoj Mitrovica i sada je Miroslav Radovanović predstavnik. To je bilo u martu 2009. godine. Prema sedištu izabranog pastira menja se i sedište verske zajednice. Oni su promenili sedište u Sremska Mitrovica Miloša Obilića br. 93.

8. Hrišćanska nazarenska verska zajednica u Srbiji. Valentina Vodnika 12, Novi Sad. U Srbiji deluju od 1865. godine. Upis u registar podneo Hrubrik K. Karlo, adresa Valentina Vodika br. 12.

9. Savez hrišćanskih baptističkih crkava u Srbiji, sedište je u SAD, 405 Vašington, Falls church VA 22046. Sedište u Srbiji, Zeleni bulevar 30, 36210 Vrnjačka Banja. U Srbiji deluje od 1993. godine. Upis u registar: Čedo Ralević.

10. Protestantska hrišćanska zajednica u Srbiji, sedište Novi Sad, Novaka Radonjića br. 21. 21.000 Novi Sad. Osnovana 25. 06. 1991. godine u Novom Sadu. I od tada deluje u Srbiji. Ovlašćeno lice Zlatan Vegel iz Sombora. Dakle adresa organizacione jedinice je Milana Toplice br. 27a u Somboru.

11. Hristova crkva braće u Republici Srbiji. Glavno sedište je Bački Pertovac Narodne revolucije br. 23. Osnovana je 17. aprila 1949. godine, u Novom Sadu. A u Srbiji deluje od 1922. godine. Dakle, Organizaciona jedinica je u Bačkom Petrovcu, ulica Narodne revolucije br 23. Ovlašćeno lice je pri upisu u registar Vladimir Majerski iz Bačkog Petrovca.

12. Slobodna crkva Beograd, glavno sedište naveli su Beograd, Dimitrija Tucovića br. 55. Osnovani su 22. 01. 1978. godine u Beogradu i deluju od tog datuma na teritoriji Srbije. Organizaciona jedinica koja je upisana u registar jeste na adresi Dimitrija Tucovića br. 55. Zvezdara, a lice ovlašćeno je Dušan Petrović.

13. Jehovini svedoci – Hrišćanska verska zajednica. Oni imaju glavno sedište u USA, New York, Brooklyn 25. Columbia Heights. Osnovani su u Pittsburgh 1870. USA Pensylvania. U Srbiji deluju od 9. 09. 1930. godine. Organizaciona jedinica je u Zemunu, Tošin bunar 58-60. Ovlašćeno lice je Damir Popović i Daniel Domonji.

14. Zavetna crkva Sion. Glavno sedište u Srbiji, 26.215 Padina, Gornja dolina br. 10. Osnovana u Padini, 10. 01. 2010. godine. A u Srbiji deluje od 2. 03. 2003. godine. Adresa organizacione jedinice jeste Gornja dolina br. 10. Padina 26.215. Ovlašćeno lice pri registraciji je Martin Širka iz Padine.

15. Unija reformnog pokreta adventista sedmog dana. Glavno sedište verske organizacije je: Seventh day Adventist Refrom Movement General Conference. P.O. Box 7240, Roanoke, Virginia, 24019-0240, USA. Verska organizacija je osnovana 1925. godine a u Srbiji deluju od 1918. godine. Organizovali su se i osnovali 1925. Organizaciona jedinica na Vračaru, Moravska br. 8. Đorđe Bosanac.

16. Protestantska evanđeoska crkva „Duhovni centar“ iz Leskovca upisuje se u Registar crkava i verskih zajednica u Srbiji koji vodi Ministarstvo vera – knjiga 1. Odeljak VIII, registarski broj. 16, sa danom 26. 04. 2010. godine. Sedište Protestantske evanđeoske crkve u Leskovcu Maksima Gorkog br. 21. Lice ovlašćeno za zastupanje je ovlašćeni predstavnik Stanko Stanković.

17. Hristova jevanđeoska Crkva, upisana u Registar crkava i verskih zajednica 15. avgusta 2011. godine. Sedište je u Subotici, Ulica Ivana Zajca br. 17. Lice ovlašćeno za zastupanje jeste Viktor Sabo.