U Hramu svetog Save zaseda Sabor SPC: Na tapetu patrijarhova poseta Moskvi ili nepodobne vladike?

Na zvaničnom sajtu Srpske patrijaršije do zaključenja ovog izdanja našeg lista juče nije bilo ni reči o prolećnom zasedanju „crkvenog parlamenta“, kao najviše crkveno-zakonodavne vlasti i najvišeg jerarhijskog tela SPC.

Radni deo Sabora planiran je u zagrobnoj kripti Svetosavskog hrama u koju je iz Patrijaršijskog dvora patrijarh Porfirije (Perić) preselio saborska zasedanja od kako je u njoj 18. februara 2021. izabran za 46. poglavara SPC. Majski Sabor bi, kako navode Danasovi izvori, trebalo da radno traje tri dana – sreda, četvrtak i petak, dok bi u subotu srpski arhijereji trebalo da služe tradicionalni parastos ktitorima i priložnicima Svetosavskog hrama.

Da li su raniji višednevni, neki i maratonski sabori kojima su predsedavali patrijarh Pavle i njegov prvi naslednik na tronu svetog Save patrijarh Irinej bili neefikasni ili brzinu rada sadašnji, prema broju članova, nikad veći saborski sastav srpskih vladika, duguje, kako se spekuliše, već pripremljenim odlukama koje je patrijarh, prema Ustavu SPC prvi među jednakima, već usaglasio sa svojim duhovnim ocem vladikom bačkim Irinejem (Bulovićem).

Obojica važe za „desnu ruku“ Andrićevog venca i aktuelnog ministra kulture Nikole Selakovića, koji je od ranije sa drugih državnih dužnosti poznat po mešanju u crkvenu kadrovsku politiku.

U crkvenim krugovima spekuliše se da patrijarh i vladika bački, zahvaljujući nekritičkom i nekontrolisanom izboru vikara poslednjih godina i njihovim „udomljavanjem“, ali i širenjem uticaja iz pomoć „službi“, trenutno kontrolišu tri četvrtine saborskog tela. Zapravo, navodno ih kontroliše vladika bački, uključujući i patrijarha, što umanjuje verovatnoću da će se na dnevnom redu Sabora naći njihova nedavna iz više razloga skandalozna poseta Moskvi.

Posle obilaska Jerusalimske patrijaršije, blic vaskršnjeg odlaska na Kosovo i Metohiju u manastire Pećku patrijašiju i Visoke Dečane, patrijarh Porfirije drugog dana najvećeg hriščanskog praznika uputio se u Moskvu. Na sajtu SPC poseta je najavljena pod „firmom“ doktorata koji je trebalo da primi u okviru međucrkvene saradnje sa Ruskom prvavoslavnom crkvom, ali se ispostavilo da je poglavar SPC bio „kurir“ predsednika Srbije koji je Vladimiru Putinu potvdio da Aleksandar Vučić 9. maja dolazi na paradu povodom Dana pobede nad fašizmom.

Transkript sa prijema patrijarha Porfirija i vladike bačkog Irineja kod predsednika Ruske Federacije objavio je Kremlj. Iz njega je srpska javnost konačno saznala stav poglavara SPC o višemesečnim studentskim i građanskim protestima u Srbiji pokrenutih padom nadstešnice na železničkoj stanici u Novom Sadu pod kojom je nestalo 16 ljudskih života.

Uz pomoć „prevodioca“ za ruski – vladike bačkog – patrijarh Porfije obavestio je Putina da se „u Srbiji ovih dana dešava ‘obojena revolucija“. Poglavar SPC, koji se inače kune da je „Crkva izvan i iznad politike“ zbog čega ne prima Vučićeve političke neistomišljenike, predsedniku Ruske Federacije mimo svakog diplomatskog pravila preneo je i navodne reči jerusalimskog patrijarha da je budućnost vaskolikog pravoslavlja samo „Vladimir Putin“.

Na blamažu u Moskvi patrijarhu Porfiriju, koji je 1. novembra 2024. sa vladikom bačkim bio u Matici Srpskoj, ali tog dana nije obišao mesto na kome je nestalo 16 života, reagovala je grupa studenata iz Niša.

„Studenti nisu neprijatelji svoje zemlje, već brane temeljne vrednosti pravoslavlja: istinu pravdu, ljubav, solidarnost. Mi smo njena deca. I kad nas nazivate ‘revolucionarima iz uvoza’, kad nas ućutkujete, kada o našim zahtevima ćutite – Vi ne izdajete samo nas. Izdajete istinu. Izdajete Jevanđelje. Izdajete moral koji bi trebalo da štitite. Kao što je Juda izdao Hrista, tako ste vi, patrijarše, izdali studente, narod i istinu“, poručili su, između ostalog studenti.

Da li su višemesečni masovni protesti studenata i građana Srbije, među kojima ima vernika i čine saborno telo SPC tema sa Sabor srpskih arhijereja? Da li će pokrenuti pitanje čije je stavove izneo patrijarh Porfirije u Moskvi pred stranim državnim i crkvenim zvaničnicima, bez obzira na to koliko su rusko-srpski politički i crkveni odnosi iskreni i bliski.

U crkvenim krugovima spekuliše se da Sabor nema tu snagu, već bi na udaru eventualno mogle da se nađu vladike koje su javno podržale studente ili su poznati od ranije kao kritičari politike aktuelnog predsednika Srbije za kog se priča i da je patrijarhov blizak rođak „po ženskoj liniji“.

Da li je patrijarh Pofirije zbog navodnog „brata od tetke“ sa Andrićevog venca zaista spreman da „disciplinuje“ braću arhijereje koje je pritiskao da povuku potpise sa otvorenog pisma, ali neobjavljenog na sajtu SPC zbog na istom sajtu prenetog spornog teksta episkopa kruševačkog Davida (Perovića), koji je potom negirao da je studente u buntu vređao i nazivao „srpskim ustašama“.

Potpisnici tog protestnog pisma: mitropolit crnogorsko-primorski Joanikije (Mićović) i episkopi žički Justin (Stefanović), nemački Grigorije (Durić), zapadnoameriči Maksim (Vasiljević), istočnoamerički Irinej (Dobrijević) i zahumsko-hercegovački Dimitrije (Rađenović) i ranije su bili u nemilosti i predsednika Republike, a i vladike bačkog. Vladika Grigorije se čak i javno odredio prema višemesečnom studentskom protestu, kao domaćin akademcima u Nemačkoj tokom njihove biciklističke ture do Strazbura.

Između njegovih reči da „onaj ko napada studente, napada na Hrista“ i patrijarhove moskovske „obojene revolucije“, Sabor bi, uz poštovanje prava na slobodu mišljenja, ali zbog dostojanstva Crkve trebalo da bar uravnoteži stav SPC prema aktuelnoj situaciji u Srbiji bez KIM, koju Vučićeve reči i iskorišćava i za dublje političke podele među preostslim Srbima u južnoj srpskoj pokrajini.

U crkvenim krugovima spekuliše se da u ovom trenutku patrijarh, osim stavljanja na „crnu listu“ nema efikasne mere protiv mitropolita Joanikija, ali da se, navodno, radi na razbijanju sloge među duhovnom decom pokojnog mitropolita Amfilohija (Radovića) i vladike Atanasija (Jevtića).

Međutim, kako se priča, prvi na udaru mogao bi da se nađe episkop žički Justin, prvo duhovno čedo raščinjenog i iz SPC isključenog pokojnoj vladike raško-prizrenskog Artemija (Radosavljevića).

Vladika Justin našao se i u medijima, posebno na crkvenim društvenim mrežama i sajtovima kao glavni rovac zbog problema nastalih u izboru igumana manastira Studenica. Zbog brojnosti monaha, ova zadužbina Stefana Nemanje ima pravo da odlučuje o svom starešini, a vladika Justin je „okrivljen“ za nametanje svog „kandidata“, iako je u jednom trenutku iskoristio pravo da kao nadležni episkop bude prelazno rešenje dok se spor oko igumana studeničkog ne reši.

U crvenim krugovima spekuliše se da iza „problema Studenica“ stoji bivši iguman ovog srednjovekovnog manastira Tihon (Rakićević) koji je na prošlom majskom Saboru izabran za vikara patrijarhovog kao episkop moravički. Vladika Justin je već imao posetu finansijske kontrole iz Patrijaršije, kako u SPC poslednju deceniju i po, od slučaja vladike Artemija, počinju smene nepodobnih episkopa.

Izvori našeg lista procenjuju da će se ovog puta ići na pokušaj podele Žičke eparhije, inače najveće u SPC, kako bi jedan njen deo preuzeo vladika Tihon.

Osim što je iz (ne)podobne duhovne škole vladika Justin je (ne)podoban i zbog nepokoravanja aktuelnom režimu. Takođe se priča i da će se, ako podela Žičke eparhije ne prođe na ovom Saboru, kontrola rada Žičke eparhije nastaviti, da bi na sledećem saborskom zasedanju dobila administratora. Ukoliko bi ovi „planovi“ uspeli isti „model“ bi se potom primenio i na vladiku Grigorija, čiji se vikar navodno povukao sa ove dužnosti u Nemačkoj.

Kadrovska rešenja i eparhijske granice

Ukoliko se izbegnu neprijatne teme kao što je ozbiljno bavljenje stanjem na KiM, masovna studentska i građanska pobuna, kao i zataškavanje finansijskih i međucrkvenih neprijatnosti u Austriji, Sabor bi navodno trebalo da se bavi novim kadrovskim rešenjima i prekrajanjem eparhijskih granica. Naveliko se priča o o navodnom penzionisanju episkopa banjalučkog Jefrema (Milutinovića), kog bi trebalo da „nasledi“ vikarni episkop marčanski Sava (Bundalo), osnivanje novih eparhija, koje bi trebalo da dobiju ili sadašnji vikari ili novi, na ovom Saboru izabrani episkopi za koje, navodno, Vučić „lobira“ preko ministra Selakovića. Među spekulacijama je i navodni patrijarhov plan da konačno podeli Arhiepiskopiju beogradsko-karlovačku i to na tri dela.