Veštačka inteligencija otkrila neobičan detalj na čuvenoj Rafaelovoj slici

Veštačka inteligencija otkrila je detalj na slici Madona sa ružom koji je ljudskom oku promicao vekovima.

Lik svetog Josifa nalazi se u gornjem levom uglu slike, a rasprave o tome da li je čitavo delo original italijanskog renesansnog majstora vode se već decenijama. I dok autentičnost umetničkog dela obično zahteva kompleksnu analizu porekla, materijala i stila, istraživači iz Velike Britanije i SAD odlučili su da doprinesu ovoj diskusiji veštačkom inteligencijom – i došli do zanimljivih rezultata.

Koristeći algoritam koji su razvili na osnovu potvrđenih Rafaelovih slika, tim je obučio računarski model da prepoznaje njegov jedinstveni umetnički izraz – od poteza četkice, preko palete boja, do senčenja i kompozicije.

„Koristili smo dubinsku analizu karakteristika i slike potvrđenih Rafaelovih dela kako bismo kompjuteru omogućili da prepozna njegov stil do mikroskopskog nivoa“, objasnio je matematičar i stručnjak za računarske nauke Hasan Ugail sa Univerziteta u Bredfordu 2023. godine, kada su rezultati istraživanja prvi put objavljeni, piše Science Alert.

AI model, poznat kao ResNet50, uparen je sa klasičnim metodama mašinskog učenja poput „support vector machine“ (SVM), i do sada je pokazao tačnost od čak 98% u prepoznavanju Rafaelovih dela. Dok se obično trenira na čitavim slikama, u ovom istraživanju algoritam je posebno analizirao pojedinačna lica na slici.

Rezultat: dok su likovi Madone, deteta i svetog Jovana identifikovani kao Rafaelovi, lice svetog Josifa odstupa – prema AI modelu, najverovatnije ga nije naslikao Rafael.

„Kada smo testirali celu sliku Madonna della Rosa, rezultati nisu bili ubedljivi“, kaže Ugail. „Ali kada smo analizirali delove pojedinačno, ostatak slike potvrđen je kao Rafaelovo delo, dok je lice svetog Josifa pokazalo značajna odstupanja.“

I ranije su se umetnički kritičari osvrnuli na činjenicu da je Josifovo lice delovalo manje izražajno i veštije izvedeno u poređenju sa ostalim figurama. Kao mogući autor tog segmenta pominje se Đulio Romano, Rafaelov učenik, ali to za sada ostaje u domenu pretpostavki.

Smatra se da je Madona sa ružom naslikana između 1518. i 1520. godine. Već sredinom 19. veka počele su sumnje da Rafael nije sam naslikao čitavo delo. Nova tehnologija sada te sumnje dodatno potvrđuje.

Ipak, istraživači naglašavaju da AI ne zamenjuje stručnjake za umetnost, već služi kao alat u njihovom radu.

„Ovo nije slučaj u kojem AI oduzima posao ljudima“, kaže Ugail. „Autentifikacija umetničkog dela uključuje mnogo aspekata – od porekla slike, pigmenta, stanja platna, i još mnogo toga. AI može biti dodatno sredstvo koje olakšava taj proces.“

Veštačka inteligencija je, izgleda, postala još jedan saveznik u razotkrivanju tajni umetnosti – i to na mikroskopskom nivou.