Mirne promene kao ključ za uspeh

Potrebno je da Sirija uspostavi ravnotežu između delova raznolikog etničkog i verskog sastava, kao i da odluči o sopstvenoj poziciji u arapsko-izraelskom sukobu. Ipak, mnogo je teže to učiniti kada susedne države koriste heterogen sastav Sirije zarad ostvarenja sopstvenih hegemonističkih ciljeva. Sirija je smeštena između moćnih i antagonističkih geopolitičkih sila. Na istoku se nalazi Iran, sa antiameričkom, antizapadnom retorikom i velikim regionalnim ambicijama. Na jugu se nalazi Saudijska Arabija, sa svojim dugim prijateljstvom sa Sjedinjenim Državama i suštinskom odbojnošću prema Islamskoj Republici Iranu, dok je na severu Turska, proevropska, umnogome sekularna i demokratska država koja nastoji da ispolji uticaj širom arapskog sveta.

Region u kojem se nalazi Sirija, kao i okolno područje, takođe su naseljeni ekstremističkim islamističkim grupama koje pokušavaju da prošire zone uticaja – i koje bi brzo izvukle korist iz nestabilnosti u bilo kojoj državi. Sirija je naročito „ranjiva“ kada je o tome reč, jer ekstremisti potpiruju nasilje protiv manjinskih verskih grupa koristeći, na primer, televizijske stanice u Saudijskoj Arabiji i Egiptu. Aktuelni režim u Siriji, u svom bezočnom nastojanju da ostane na vlasti, odbija da uvaži zahteve demonstranata za slobodom i dostojanstvom koji se iskazuju mirnim putem. Da su takvi zahtevi uvaženi, islamisti ne bi bili u stanju da koriste demonstracije zarad ostvarenja sopstvenih ciljeva.

Ipak, moguće je sprovesti mirne promene u Siriji, a međunarodna zajednica može da utiče na taj proces tako što će priznati da neprestana usredsređenost na „složenost situacije“ ne znači ništa za građane te države. U stvari, opsesija rivalstvom koje vlada između sekti u Siriji „snabdeva“ destabilišuće spoljašnje sile „kiseonikom“ potrebnim za širenje njihove zapaljive retorike. Podsticanje mržnje protiv manjinskih verskih grupa u Siriji koje se objavljuje na ekstremističkim televizijskim stanicama, može da vodi ka još većem krvoproliću, a građani Sirije biće gurnuti u rat u kojem će se „svi boriti protiv svih“.

Međunarodna zajednica je dozvolila da proces promena u Tunisu i Egiptu bude sproveden na način na koji su te želeli građani dveju država. U Siriji nije odobrena vojna intervencija nalik onoj u Libiji, ali je potrebna diplomatska intervencija da bi se dozvolilo njenim stanovnicima da sami odluče o svojoj budućnosti. Međunarodna zajednica treba da odredi cilj koji će se odnositi na ubeđivanje susednih država da zaustave drske, neopravdane napade na delove sirijskog društva. Sjedinjene Države, koje imaju značajan uticaj na Saudijsku Arabiju, treba da deluju kako bi bili obustavljeni napadi ekstremista iz te države na manjinske verske grupe u Siriji – takvi napadi motivisani su isključivo željom da se izazove konflikt između sekti. Istovremeno, treba i dalje ulagati napore kako bi oslabio remetilački uticaj Irana na region, uzimajući u obzir regionalne ambicije Turske.

Optimizam u vezi sa budućnošću naroda Sirije mora biti ublažen realizmom u vezi sa izazovima s kojima se suočava opozicioni pokret u Siriji, kao i međunarodna zajednica. Dramatična, munjevita promena može da se pretvori u poraz. Na sreću, građani Sirije nemaju predispoziciju za nasilje. Mirna, postepena promena predstavljala bi najbolju opciju za njih. Takav proces zahteva nacionalni dijalog, pod nadzorom međunarodne zajednice, pokrenut u cilju učvršćivanja unutrašnjeg jedinstva, čime bi se, istovremeno, država zaštitila od regionalnih uticaja.

Situacija u Siriji se neretko i s pravom opisuje kao složeno, višedimenzionalno igralište sa širokim spektrom političkih aktera i suprotstavljenim interesima. Ali, nedovoljno pažnje se posvećuje jednostavnoj želji naroda Sirije za istinskim reformama, većim ličnim slobodama i većim šansama za razvoj ekonomije. Sirijci se već četiri decenije suočavaju s diktatorskim režimom, te sa velikim ekonomskim problemima, uključujući visoku stopu nezaposlenosti, povećanje cena hrane i široko rasprostranjenu korupciju. Oni, takođe, pate od nestašice vode i budžetskog deficita, koji je povećan zbog smanjenja prihoda od nafte. Ipak, Sirijci su izuzetno prilagodljivi ljudi, mladi i visoko obrazovani.

Uz pomoć međunarodne zajednice prilikom razvoja demokratskih institucija i političke infrastrukture u Siriji, možemo da izgradimo snažno civilno društvo koje će biti u stanju da sačuva svoj identitet i autonomiju, i koje će biti nezavisno od nepotrebnog spoljašnjeg uticaja. Nova Sirija, utemeljena na demokratskim principima išla bi naruku Sirijcima i postala bi sila stabilnosti u širem regionu.

Autor je direktor Organizacije za demokratiju i slobodu u Siriji

Copyright: Project Syndicate

Danas ima ekskluzivno pravo objavljivanja u Srbiji