Ovih dana beogradski mediji obavještavaju o aktivnostima Vlade Srbije na „rušenju ili sanaciji“ zdanja Generalštaba, koje je bombardovao NATO 1999. godine. Tim povodom javljamo se kao učesnici NOR-a i nekadašnji nosioci funkcija u vojnom vrhu SFRJ sa željom da doprinesemo nalaženju rješenja za ovaj problem, usko vezan za antifašizam na tlu Jugoslavije.
Istorijska je činjenica da je bitka na Sutjesci 1943. godine bila bitka svih jugoslovenskih naroda, kao što je i njen umjetnički odraz u Beogradu iskazan kroz simboliku kanjona Sutjeske, opštejugoslovenski spomenik, koji je arhitekta Nikola Dobrović veličanstveno oblikovao u zdanjima ondašnjeg Ministarstva odbrane SFRJ, Generalštaba JNA i Štaba Vrhovne komande. Želja nam je da se ovo zdanje – spomenik obnovi i sačuva istorijsko-kulturna simbolika kanjona Sutjeske, koji impresivno podsjeća na prelomnu bitku NOR-a za opstanak i konačnu pobjedu zajedničke Narodnooslobodilačke vojske jugoslovenskih naroda u borbi za oslobođenje od fašističkih zavojevača i njihovih domaćih saradnika.
Svjedoci smo da sve antifašističke zemlje, pobjednice u Drugom svjetskom ratu, s ponosom obilježavaju svoje pobjede, posebno one prekretničke, kao što su Staljingradska bitka ili bitka kod Al Alamejna, što su kod nas bitke na Neretvi i Sutjesci. Nažalost, u nas su one u nekim republikama isključene ili se, čak, omalovažavaju i izvrću istorijske činjenice, na štetu zajedničke borbe jugoslovenskih naroda i njihovog doprinosa pobjedi nad fašizmom, na čemu počivaju savremena Evropa i svijet.
Nedavno smo doznali da je Vlada Srbije, najzad, posle 12 godina od bombardovanja, obezbijedila finansijska sredstva za izradu glavnog projekta, kojim će se definisati „da li će se rušiti ili sanirati oštećeni deo zgrade Generalštaba, spomenika kulture u Ulici kneza Miloša u Beogradu, koji je razoren u bombardovanju NATO-a 1999. godine“ (Politika, 12. februar 2013).
Osim ovoga, iznenađeni smo i zabrinuti viješću da su „nadležni“ uputili predlog da se ova zdanja „izbrišu iz registra kulturnih dobara“. Ovo nas upućuje na zaključak da će se razaranje, koje je započeo NATO, dokrajčiti dorušavanjem i „brisanjem“ ovog spomenika kulture. Visoko cijenimo to što su Udruženje arhitekata Srbije, kao najkompetentnije, i drugi poslenici kulture ustali protiv toga predloga. Oni su odlučno rekli „Ne rušiti Generalštab“, zahtevajući da se „očuva autentičan izgled“ zgrada, jer je to djelo arhitekte Nikole Dobrovića „jedno od najvrednijih arhitektonskih dostignuća u Srbiji u poslednjih 200 godina“. Uz to je i poznati arhitekta Mihajlo Mitrović dao dovoljno argumenata iz naše i svjetske prakse, protiv rušenja ovog vrhunskog djela memorijalne arhitekture.
I mi se odlučno protivimo rušenju pomenutih zgrada i plediramo da se spomenik sanacijom sačuva kao trajna uspomena na herojstvo više od 7.000 boraca, palih u bici na Sutjesci, i 305.000 boraca poginulih za pobjedu i slobodu u NOR-u, od Đevđelije do Triglava, pod rukovodstvom maršala Tita.
Sigurni smo da će se i svi istinski antifašisti Srbije, nekadašnje Jugoslavije i Evrope radovati ako se sanacijom ovih zdanja očuva antifašistička simbolika kanjona Sutjeske, kojim se iskazuje pijetet prema poginulima, ponos pobjednicima, slobodarsko nadahnuće budućim generacijama i trajno priznanje arhitekti Nikoli Dobroviću što je kroz ovo zdanje ovjekovječio poruke Sutjeske i NOB-a za sva vremena.
Očekujemo i nadamo se da će građani dobre volje, državna rukovodstva Republika, Udruženja boraca NOR-a i antifašista republika, kao i šira javnost, podržati napore u Republici Srbiji i Beogradu, kako bi se očuvao ovaj istaknuti kulturno-istorijski spomenik NOB i arhitekture.
Potpisnici ove inicijative su:
Branko Mamula, admiral flote JNA, nekadašnji savezni sekretar za Narodnu odbranu SFRJ i nosilac Spomenice 1941; Petar Matić Dule, narodni heroj, general-pukovnik JNA, bivši zamjenik saveznog sekretara za Narodnu odbranu i nosilac Spomenice 1941; Stevan Mirković, general-pukovnik JNA, nekadašnji načelnik Generalštaba JNA; dr Zlatko Rendulić, general-pukovnik JNA, svojevremeni predsjednik Saveta za naučni rad u OS SFRJ; Žika Stojšić, general-potpukovnik JNA, bivši načelnik kabineta VK Josipa Broza Tita i nosilac Spomenice 1941; Svetozar Oro, general-potpukovnik JNA, nekadašnji načelnik Političke uprave JNA i nosilac Spomenice 1941; Ante Damić, general-potpukovnik JNA, svojevremeno načelnik planske uprave GŠ i nosilac Spomenice 1941; Stevo Dokmanović, general-major JNA, nekadašnji načelnik odseka za ratnu doktrinu I uprave GŠ i nosilac Spomenice 1941, Slavko Popović, bivši lični sekretar maršala Tita, kao i mnogi drugi…Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na Twitter nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
