Sva vlast na jednom mestu

Do sada su prigradske opštine imale daleko veća ovlašćenja budući da su imale ovlašćenja oko urbanizma na svojoj teritoriji i gradnje infrastrukture. Zato su građani često optuživali nas da neravnomerno ulažemo u razvoj Beograda i da zapostavljamo prigradske opštine, a nisu znali da mi nad tim i nemamo jurisdikciju. Tako će se sada o svemu odlučivati na centralnom nivou, novac će se slivati u jednu kasu, a posle će se ravnomerno i prema prioritetima vraćati opštinama – rekao je Zoran Alimpić, predsednik komisije koja je donela nacrt statuta Beograda. On je dodao da će udaljenim gradskim opštinama ostati da same uređuju svoje komunalne poslove, upravo zbog te udaljenosti od jezgra(Danas, 17. septembra).

Umesto funkcionalne decentralizacije, približavanja ekonomskih, obrazovnih, zdravstvenih, kulturnih, sportsko-rekreativnih i drugih gradskih resursa i procedura njihovom pristupu građanima na jednostavan način, umesto afirmacije lokalnih zajednica (gradskih i naročito prigradskih) širenjem njihove nadležnosti, predlog novog Statuta Beograda postojeću i inače veliku centralizaciju, dodatno povećava. Gradskim opštinama, sa sadašnjim statusom maltene mesnih zajednica, sada se po predlogu izmene Statuta, pridružuju i prigradske opštine. I to posebno u domenu upravljanja gradskim građevinskim zemljištem, nesumnjivo najznačajnijim razvojnim resursom oko kojeg se vrti puno novca i realne, a slabo kontrolisane, moći.

Koliko juče, u izbornoj kampanji, političarima su usta bila puna brige za kvalitet života građana. Obećavano je departizovano obavljanje javnih gradskih funkcija, javan uvid u gradske resurse (posebno one koji imaju najveću materijalnu vrednost), obećavano je učešće zaintresovane javnosti i građana u kreiranju razvoja grada. Da li je to poštovano prilikom ishitrenog predlaganja i usvajanja Predloga promene Statuta grada? Nije li bilo logično da se o smeru institucionalne i funkcionalne reorganizacije grada najpre čuje stručna javnost koja se bavi modalitetima teritorijalno-administrativne organizacije efikasnih društava, da se čuju sugestije lokalne zajednice (gradskih i prigradskih opština), da se pogledaju iskustva organizacije evropskih gradova, pa tek onda da se pristupi izmenama Statuta grada? Logika govori da bi postojeći status Beograda, umesto povećanjem centralizacije, pre trebalo preurediti tako da se urbano jezgro (gradske opštine) statutarno definiše kao Grad Beograd, a da prigradske opštine postanu u punom smislu samostalne opštine kao i ostale opštine Srbije. One za to imaju, kako se to pomodno kaže, „puni kapacitet“. To bi nesumnjivo afirmisalo njihov razvoj. Beograd bi u tom slučaju rasteretio postojeću institucionalnu i funkcionalnu komplikovanost, koja je uzrok neefikasnosti gradskih komunalnih funkcija, netransparentnosti obavljanja javnih poslova i raširene korupcije. Sadašnje prigradske opštine preuzele bi nadležnost i odgovornost za kvalitet života građana koji u njima žive. Realno učešće građana u kreiranju kvaliteta svoga života ne bi ostalo mrtvo slovo na papiru. To ne znači da se u vitalnim funkcijama, posebno kad je reč o kapitalnoj infrastrukturi, Beograd i novokonstituisane samostalne opštine ne bi naslanjali jedni na druge. Naprotiv. Istina, tada odbornici, na primer Grocke, ne bi raspravljali o problemima gradskih pozorišta i parkiranja oko Vukovog spomenika, a odbornici Starog grada o načinu korišćenja pojedinih parcela građevinskog zemljišta u Grockoj. Da li bi to bilo na uštrb interesa građana Starog grada i Grocke? Teško.

Predložena promena Statuta predviđa pravo grada da osniva gradski radio i televiziju. Građanin se s pravom pita kuda smera predlog statutarnog preuređenje Beograda? Ovo pitanje je utoliko važnije, jer je Beograd po svom demografskom potencijalu, sadašnjoj prostornoj jurisdikciji, i nadasve koncentraciji realne moći u uskom netransparentnom krugu (uže partijske interesne grupe – lobiji) zaista srce Srbije. Predložena i usvojena rešenja će nesumnjivo biti indikator kako će biti tretirano pitanje lokalne i regionalne organizacije kruto centralizovane Srbije. Njegovo rešenje će pokazati naum i smer delovanja političko-interesnih centara moći, bez obzira na njihovu deklarativnu proevropsku priču. Ako se usvoji predlog da grad ima pravo da osniva radio i televiziju (suprotno zakonu o javnom informisanju), danas ovi, sutra oni političari će u svoje medijske servise dovoditi svoje propagandiste, koje će građani plaćati kroz gradski budžet. Gde je tu onda javni interes građana? Reč je o interesu užih interesnih grupa stacioniranih u vrhovima političkih partija i s njima povezanih tajkuna, koji se legalizuje kroz nefukcionalne institucije i namerno komplikovane procedure. A javnosti se prosipa pseudodemokratska demagogija.

Kao i prethodne, čini se da bi i novoformirana gradska vlast, najrađe Beograd (a time i svoju vlast) ako je to moguće proširila na pola Srbije. Zašto? Zato jer „će se sada o svemu odlučivati na centralnom nivou, novac će se slivati u jednu kasu, a posle će se ravnomerno i prema prioritetima vraćati opštinama – rekao je Zoran Alimpić, predsednik komisije koja je donela Nacrt statuta Beograda. On je dodao da će udaljenim gradskim opštinama ostati da same uređuju svoje komunalne poslove, upravo zbog te udaljenosti od jezgra“. Sic!

Ishitreno usvajanje predloga promena Statuta Beograda u Skupštini Grada, koji je doduše upućen gradskim i prigradskim opštinama na izjašnjavanje („javnu raspravu“), ne govori u prilog unapređenja kvaliteta života građana, ne govori da će se vlast truditi da ispuni predizborna obećanja. Pre je reč o nameri da se ne samo zadrži dosadašnja netransparentna moć, nego da se čak i pojača. Nema sumnje da će poslušničko ustrojstvo naših partija, nedostatak autonomnog kritičkog istupanja poslanika i odbornika bilo u nacionalnoj, pokrajinskoj, gradskim ili lokalnim skupštinama ,„javnu raspravu“ učiniti kratkom i po predložene promene Statuta, afirmativnom. Ali, hajde da vidimo šta će reći gradske i naročito prigradske skupštine.