U polemici koja se vodi na stranicama lista Danas o ulozi Srpske akademije nauka i umetnosti (SANU) u vremenima vlasti Slobodana Miloševića, pominje se tekst pokojnog akademika Predraga Palavestre „Gola fakta“, koji je on sastavio početkom 2002. i tada ga je nudio različitim novinama, ali niko nije hteo ga objavi.
„Gola fakta“ objavljena je u „Glasu SANU“ 2017. godine, a ljubaznošću dr Aleksandra Palavestre u dva nastavka prenećemo taj tekst njegovog oca.
2. II 1993. 36 akademika javno protestuje protiv samovolje vlasti, grubih pritisaka u javnosti, nasilja, nesigurnosti i sejanja straha: Radoslav Anđus, Ivan Antić, Matija Bećković, Bogdan Brukner, Živojin Bumbaširević, Dragomir Vitorović, Milutin Garašanin, Miroslav Gašić, Dejan Despić, Slobodan Dušanić, Đorđe Zloković, Olga Jevrić, Miodrag Jovičić, Zoran Konstantinović, Zvonko Marić, LJubica Marić, Nikola Milošević, Andrej Mitrović, Dragoslav Mihailović, Predrag Palavestra, Miroslav Pantić, Boško Petrović, Branko Popović, Mića Popović, Dušan Radić, Radomir Reljić, Slobodan Selenić, Miroslav Simić, LJubomir Simović, LJubica Sokić, Dragoslav Srejović, Mladen Srbinović, Vojislav Stanovčić, Božidar Ferjančić, Miron Flašar.
25. VII 1993. akademik Predrag Palavestra objavljuje prvu publikaciju „Dokumenti Srpskog PEN Centra o mirovnim i antiratnim akcijama i aktivnostima u odbrani ljudskih prava i građanskih sloboda 1991-1993“, namenjenu 60. kongresu Međunarodnog PEN-a u Santjago de Kompostela (Španija).
17. XI 1996. 6 akademika: Mića Popović, Dragoslav Srejović, Dragoslav Mihailović, Predrag Palavestra, Miodrag Jovičić i Miroslav Gašić, u grupi javnih ličnosti, na zasebnom plakatu pozivaju građane da izađu na izbore i glasaju za opozicionu koaliciju „Zajedno“ u drugom krugu glasanja.
21. XI 1996. 30 akademika podržava studentske i građanske proteste protiv izbornih manipulacija i falsifikata: Radoslav Anđus, Ivan Antić, Matija Bećković, Bogdan Brukner, Dragomir Vitorović, Miroslav Gašić, Milutin Garašanin, Dejan Despić, Milutin Stefanović, Dragutin Dražić, Slobodan Dušanić, Đorđe Zloković, Vladeta Jerotić, Miodrag Jovičić, Milan Kurepa, Aleksandar Marinčić, Zvonko Marić, Nikola Milošević, Andrej Mitrović, Predrag Palavestra, Mića Popović, Vladislav Popović, Radomir Reljić, LJubimir Simović, LJubica Sokić, Mladen Srbinović, Dragoslav Srejović, Gojko Subotić, Nikola Tasić, Miron Flašar.
21. XI 1996. 16 akademika istupa na skupovima opozicione koalicije „Zajedno“: Mića Popović, Branko Popović, Ivan Antić, Predrag Palavestra, Dragoslav Srejović, Milutin Garašanin, Miroslav Gašić, Dragomir Vitorović, Matija Bećković, LJubomir Simović, Bogdan Brukner, Nikola Tasić, Olga Jevrić, Radomir Reljić, Dejan Despić, Dušan Milović.
28. XI 1996. 8 akademika upućuje apel podrške studentskom protestu: Andrej Mitrović, Matija Bećković, Nikola Milošević, LJubica Sokić, Mladen Srbinović, Predrag Palavestra, Dejan Despić, Mića Popović, Vladeta Jerotić.
29. XI 1996. akademici LJubomir Tadić, Mladen Srbinović, Matija Bećković, Predrag Palavestra, LJubomir Simović govore studentima kod knjižare „Plato“ ispred Filozofskog fakulteta.
24. XII 1996. 10 akademika: Branko Popović, LJubomir Simović, Miroslav Gašić, Dragoslav Mihailović, Milorad Pavić, Nikola Tasić, Dragomir Vitorović, Predrag Palavestra, Radomir Reljić, Dejan Despić učestvuju u studentskim uličnim demonstracijama.
1996/1997. akademici: Milan Kurepa, Milutin Garašanin, Dragoslav Srejović, Nikola Tasić, Mladen Srbinović, LJubomir Tadić, Predrag Palavestra, Matija Bećković, LJubomir Simović, Dragoslav Mihailović, Branko Popović obraćaju se učesnicima studentskog štrajka na univerzitetima u Beogradu, Nišu i Kragujevcu.
7. I 1997. 52 akademika staje na stranu građanskog protesta i studentskih demonstracija protiv izborne krađe u Srbiji: Radoslav Anđus, Ivan Antić, Matija Bećković, Živojin Bumbaširević, Dragomir Vitorović, Bogdan Brukner, Milutin Garašanin, Miroslav Gašić, Zoran Gerzić, Ivan Gutman, Dejan Despić, Dragutin Dražić, Slobodan Dušanić, Vladan Đorđević, Borislav Zakić, Đorđe Zloković, Vladeta Jerotić, Miodrag Jovičić, Jovanka Kalić, Stevan Koički, Vojislav Korać, Milan Kurepa, Zvonko Marić, Zoran Maksimović, Aleksandar Marinčić, Dušan Milović, Nikola Milošević, Petar Miljanić, Andrej Mitrović, Dragoslav Mihailović, Mihailo Mihailović, Milorad Pavić, Miodrag Pavlović, Predrag Palavestra, Vladimir Pantić, Miroslav Pantić, Nikola Pantić, Branko Popović, Vladimir Popović, Radomir Reljić, LJubimir Simović, LJubica Sokić, Ivan Spužić, Mladen Srbinović, Milutin Stefanović, Gojko Subotić, Nikola Tasić, Sima Ćirković, Božidar Ferjančić, Miron Flašar, Fedor Herbut, Veselinka Šušić.
11. I 1997. – 51. dan građanskog protesta. 7 akademika: LJubomir Simović, Branko Popović, Miroslav Simić, Andrej Mitrović, Dejan Despić, Nikola Tasić, Dragomir Vitorović nastupaju ispred studenata pred kordonom policije u Vasinoj ulici.
20. III 1997. – poslednji, 119. dan građanskog protesta. 4 akademika: Milan Kurepa, LJubimir Simović, Andrej Mitrović, Nikola Tasić govore studentima kod knjižare „Plato“ ispred Filozofskog fakulteta.
21. VII 1998. 18 akademika iz Odeljenja jezika i književnosti SANU (Matija Bećković, Irena Grickat Radulović, Vojislav Đurić, Milka Ivić, Pavle Ivić, Zoran Konstantinović, Nikola Milošević, Dragoslav Mihailović, Aleksandar Mladenović, Milorad Pavić, Predrag Palavestra, Miroslav Pantić, Boško Petrović, Svetozar Petrović, LJubomir Simović, Nikša Stipčević, Pavle Ugrinov, Dobrica Ćosić) istupaju protiv Zakona o univerzitetu i otpuštanja profesora.
28. X 1998. akademik Branko Popović, suspendovani profesor kome je zabranjen ulaz na Univerzitet, na ulici ispred fakulteta drži nastavu studentima-štrajkačima.
24. VI 1999. na traženje Odeljenja jezika i književnosti, Skupština SANU razmatra „Sadašnje prilike i položaj srpskog naroda“.
1. IX 1999. akademik Predrag Palavestra objavljuje drugu publikaciju „Dokumenti Srpskog PEN Centra o građanskim pravima i zakonima o štampi i univerzitetu, o krizi na Kosovu i NATO razaranju Srbije 1998-1999.“
1. X 1999. 57 akademika ponovo zahteva smenu vlasti i odstupanje Slobodana Miloševića: Ivan Antić, Radoslav Anđus, Svetomir Arsić Basara, Dragoslav Avramović, Matija Bećković, Bogdan Brukner, Živojin Bumbaširević, Dragomir Vitorović, Milutin Garašanin, Miroslav Gašić, Zoran Gerzić, Ivan Gutman, Dejan Despić, Dragutin Dražić, Slobodan Dušanić, Antonije Đorđević, Borislav Zakić, Antonije Isaković, Nikola Janković, Olga Jevrić, Vladeta Jerotić, Miodrag Jovičić, Jovanka Kalić, Zoran Konstantinović, Milan Kurepa, Zoran Maksimović, Zvonko Marić, LJubica Marić, Nikola Milošević, Andrej Mitrović, Dragoslav Mihailović, Milorad Pavić, Predrag Palavestra, Miroslav Pantić, Svetozar Petrović, Vlastimir Peričić, Branko Popović, Vladislav Popović, Dušan Radić, LJubisav Rakić, Radomir Reljić, Slobodan Ribnikar, LJubomir Simović, Mladen Srbinović, LJubica Sokić, Ivan Spužić, Vojislav Stanovčić, Dimitrije Stefanović, Milutin Stefanović, Gojko Subotić, Nikola Tasić, Aleksandar Tišma, Sima Ćirković, Nikola Hajdin, Dragoš Cvetković.
20-23. IV 2000. 9 akademika: Ivan Antić, Matija Bećković, Dragomir Vitorović, Miroslav Gašić, Dejan Despić, Dušan Kovačević, Milan Kurepa, Predrag Palavestra, Branko Popović učestvuje na skupu srpske demokratske opozicije u Atini.
24. IX 2000. Demokratska opozicija Srbije (DOS) pobeđuje na izborima.“
*
Mogu da razumem, pa donekle i da opravdam, oprez, trezvenu uzdržanost, čak i oportunizam novinara i urednika, koji ova „Gola fakta“ nisu hteli da objave; shvatio sam smisao ketmana u nevremenu i kišobran onoga koji neće da pokisne. Nipošto ne mislim da je „bezumlje hrabrih“ najbolje rešenje, ali mislim da postoji, i mora postojati, granica ispod koje više nema dostojanstva. Još manje verujem da je pokornost bilo kojoj sili korisna dobrobit koja će se ubrzo isplatiti. Kao intelektualci i „tvorci mišljenja“, „prosvećena manjina“ i „duhovna elita“, mi smo svi odreda odviše mali i beznačajni i ne možemo da utičemo na glavna istorijske tokove, ne možemo da premeštamo hemisfere, da zaustavljamo točkove istorije niti da menjamo rečne slivove. Ali bar možemo da odredimo granicu trpljena i ličnog i građanskog poniženja ispod kojeg se ne ide. U svakoj akademiji nauka svuda u svetu sakupljeni su pametni, vredni i u svojoj struci zaslužni ljudi, ali treba znati da to nigde nisu anđeli. Prema njima i njihovom ponašanju nigde se ne utvrđuju moralni standardi nacije, zajednice ili društva.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na Twitter nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
