Kao "Dauntonska opatija"

Praizvođenje ove opere je bilo u Teatro alla Scala u Milanu u martu 1896. Kompozitor Umberto Đordano (1867-1948) pripada sa Pjetro Maskanjijem, Ruđerom Leonkavalom i Đakomo Pučinijem tzv. „Giovane scuola italiana“ odnosno onoj generaciji kompozitora Italije koja je posle Đuzepea Verdija na prelazu 19. u 20. vek stupila na internacionalnu muzičku scenu. Libreto ove „drame u istorijskom ambijentu“ je napisao Luiđi Ilika. Uzor za naslov ove opere je bio 1762. u Konstantinopolju rođeni francuski pesnik André Chénier, koji je kao pripadnik jedne umerene stranke i kritičar Robespijera bio pogubljen na giljotini. Režiser premijere u Minhenu je Filip Štelcl, poznati filmski reditelj. Star-tenor Jonas Kaufman je pevao naslovnu ulogu mladog pesnika, a ulogu njegove voljene Magdalene je pevala Anja Herteros, dok je ulogu Šenijeovog antagoniste Žerara pevao Italijan Luca Salsi. André Chénier se u italijanskoj verziji libreta zove Andrea za koju se minhenska produkcija ovog dela odlučila.

Režiser Štelcl je inače poznat po svojim cinemascope-operskim inscenacijama. Ovoga puta se on odlučio za ono što se na nemačkom zove „Guckkasten“ (kovčeg u koji se gviri) odnosno scenografiju „kuće za lutke“ u kojoj u više soba radnja teče istovremeno. Režiser je ljubitelj takvog paralelnog zbivanja, te se za vreme velikih arija i dueta u tim „kamerama“ zbivalo mnogo štošta što je odvlačilo pažnju publike od same muzike. Za scenografiju je bila zadužena Hajke Folmer, a za ukusne i opulentne rokoko kostime koji su naglašavali revijalni karakter zbivanja Anke Vinkler.

Radnja ove opere unekoliko dočarava rođenje demokratije i dramu društvenih metamorfoza. Pučina preuzima vlast, „vlada ulice“ postaje načelo političke realnosti. U ovoj operi je to osvetljeno iz različitih uglova, a akteri izgledaju gotovo izgubljenim u vrtlogu dinamike zbivanja. Socijalni kontrasti su i ovde, shodno već oveštalim klišeima, efektivno inscenirani. Postoji jedan svet socijalno privilegovanih „gore“ i jedan socijalno zapostavljenih, poniženih u uvređenih „dole“, hegelovska dihotomija između „gospodara“ i „sluge“, koja u Štelcovljevoj režiji podseća na englesku seriju „Dauntonska opatija“ (Downton Abbey) u kojoj se radnja paralelno odvija na dva hijerarhijska nivoa. Tu je filmski režiser pribegao estetici filmskog realizma i postojanog “ zooming(a)“. Tako je radnja prenesena na četiri mesta, na koje je libreto omeđen. Gledalac tom tehnikom dobija uvid u odvojene, ali jednih pokraj drugih mesta zbivanja. Simultanost mesta zbivanja, a time i scenična paralelnost omogućile su pripovedni tok opere. Ova opera je inače stilistički paradni primer takozvanog „verizma“ koji se sasvim retko nalazi na repertoaru internacionalnih operskih kuća.

Jonas Kaufman je u ulozi Šenijea plenio svojim herijskim portamento-patosom i raskošnim i toplim tenoralnim bojama, a Anja Harteros u ulozi Magdalene je pokazala fascinirajući vokalni dijapazon i suverenu glumačku transformaciju. Orkestrom Državne opere u Minhenu je dirigovao Omer Meir Wellber iz Izraela sa velikim senzibilitetom za Đordanov verizam. Događaj premijerne večeri je bio Luca Salsi kao Žerar: muški, snažan, otmen italijanski herojski bariton, koji se retko čuje na današnjim binama. U jednu reč: uspela inscenacija Đordanove verističke opere koja se prvi put našla na repertoaru jedne od najuglednijih operskih kuća na svetu.