Hapšenja, mučenja i ubijanja nesrpskog stanovništva u Prijedoru

Dosije, kako navode u FHP-u, pruža uvid u strukturu i delovanje 43. motorizovane brigade (43. mtbr), jedinice Prvog krajiškog korpusa Vojske Republike Srpske (VRS), tokom leta 1992. godine, kada je, u sadejstvu sa jedinicama Policije Republike Srpske, Teritorijalne odbrane i različitim dobrovoljačkim grupama, izvršila napade na veliki broj sela i naselja s većinskim bošnjačkim ili hrvatskim stanovništvom u opštini Prijedor.

“Ti napadi bili su praćeni sistematskim ubijanjem, zlostavljanjem, hapšenjem, zatvaranjem i iseljavanjem nesrpskog civilnog stanovništva opštine Prijedor, kao i uništavanjem i pljačkanjem njihove imovine”, ukazuju u FHP-u.

Iz ove nevladine organizacije podsećaju da je na području opštine Prijedor stradalo više od 3.000 civila tokom 1992. godine, a da se do druge polovine oktobra iste godine iz te opštine iselilo oko 38.000 stanovnika bošnjačke i hrvatske nacionalnosti.

Iz FHP-a naglašavaju da za zločine počinjene u Prijedoru ni u Srbiji ni u BiH nije odgovarao nijedan komandant brigada iz sastava Prvog krajiškog korpusa koje su učestvovale u operacijama u Prijedoru, među kojima je najznačajnija 43. mtbr i pored toga što su i komandant i zamenik komandanta te brigade – pukovnik Vladimir Arsić i major Radmilo Zeljaja – u presudi Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju (MKSJ) Milomiru Stakiću označeni kao saizvršioci zločina.

Ivana Žanić, izvršna direktorka FHP, istakla je da je ova nevladina organizacija podnela Tužilaštvu za ratne zločine krivičnu prijavu protiv Vladimira Arsića i Radmila Zeljaja, kao i protiv još nekoliko lica.

Jovana Kolarić, istraživačica FHP-a i autorka dosijea, navela je da je VRS pokušala da napade prikaže kao spontanu reakciju na pojedinačne incidente, međutim, kako je objasnila, postojao je plan da se napadnu sela i zarobi nesrpsko stanovništvo.

Kolarić je podsetila da su u prijedorskoj opštini bili formirani logori Omarska, Keraterm i Trnopolje u kojima su zarobljenici bili izloženi fizičkom i psihičkom maltretiranju, mučenju, izgladnjivanu, a veliki broj njih je ubijen.

“U Omarskoj i Keratermu, pripadnici 43. mtbr bili su zaduženi za ispitivanje zarobljenika, a nema podataka da je komanda ove brigade sprovodila istrage o zlostavljanjima. Uprava logora Trnopolje bila je poverena rezervnom sastavu vojske, a bilo je i pripadnika 43. mtbr”, istakla je Kolarić.

Refik Hodžić, novinar i aktivista iz Prijedora, smatra da je najnoviji dosije FHP-a važan zbog “preovlađavjuće percepcije koja vlada u Prijedoru, a to je da je Srbija postala utočište za počinitelje ratnih zločina iz BiH”.

“Dosije je obaveza Srbije da unapredi saradnju sa BiH u procesuiranju ratnih zločina, kao i da sama proceusira ratne zločine”, naveo je Hodžić, ukazujući da je u Prijedoru ubijeno 102 dece.

Kako je istakao, prijerdorske vlasti “pokušavaju rehabilitirati ono što je raskrinkano u Haškom tribunalu”, dodajući da ta retorika cilja mlade ljude, kojima se šalje poruka da je uzrok svemu to što su muslimani “napali” Prijedor.

Dosije „43. motorizovana brigada VRS u Prijedoru“, koji je danas predstavljen na Dan bijelih traka, bazira se na autentičnim dokumentima VRS i drugim relevantnim dokumentima koji su kao dokazni predmeti prihvaćeni u nekoliko predmeta pred MKSJ, kao i na svedočenjima preživelih, članova porodica žrtava i pripadnika srpskih snaga pred tim sudom.