Vranje: Ko je izdao narodnog heroja

Sima je ubijen u bugarskoj raciji kada je bio sa još dvojicom partizanskih funkcionera (Slavko Šnajder i Blagoje Soderče) 22. decembra 1941. godine u zemunici na mestu Bele Vode iznad Vranja, gde se skrivao.

Vezano za smrt jedinog narodnog heroja sa juga Srbije danas se u više istorijskih izvora može pročitati da je Sima Pogačarević stradao „zbog izdaje u redovima tadašnje KPJ“.

Za smrt rukovodioca partizanskih jedinica iz Drugog svetskog rata bio je osumnjičen zidar Dragutin Nikolić, koji je odmah nakon oslobođenja Vranja 7. septembra 1944. godine uhapšen kao „narodni neprijatelj“.

Sudio mu je Vojni sud 13. korpuske vojne oblasti.

Kako u knjizi „Društvena istorija Vranja“ navodi istoričar Rista M. Simonović, „Nikolić je osuđen na smrt streljanjem“.

Usledila je žalba, tada nadležnom Vojnom sudu pri Glavnom štabu u Kragujevcu. Drugostepenom presudom protiv okrivljenog Dragutina Nikolića poništena je prvostepena presuda i okrivljeni je oslobođen svake kazne.

Nikoliću se od tada gubi svaki trag, a u Vranju o smrti Sime Pogačarevića prestaje da se priča i piše kao „izdaji Vranjanca“.

Objavljeno je više knjiga sa tematikom vezanom za ilegalni rad Sime Pogačarevića, koji je uoči Drugog svetskog rata bio visoki funkcioner KPJ za jug Srbije, ali ni u jednoj od njih se ne pominje svedočenje Konstantina R. Balkanskog načelnika sekcije agenata u Vranju pri oblasti Moravskoj koji je na saslušanju 22. januara 1945. godine pred Krivičnim većem Vojnog suda pominjao „zidara iz Vranja kao čoveka koji je odveo bugarsku vojsku do zemunice u kojoj je bio Sima Pogačarević sa još dvojicom saboraca koji su tada ubijeni“.

Naznake kontroverze u smrti Pogačarevića zabeležio je i dr Vukašin Antić, hirurg, u svojoj knjizi u izdanju Književne zajednice „Borisav Stanković“ po naslovom „Novi prilozi za biografiju Sime Pogačarevića“.

Na nju nije bilo reakcije, što za Vranje nije neobično.

„Zbog časne i velike uloge u radu partije, kao i smelosti u borbi protiv okupatora, Sima Pogačarević je 20. decembra 1951. godine proglašen za narodnog heroja od strane Prezidijuma Skupštine FNRJ.“

Posle smrti njegovih sestara rodna kuća Pogačarevića je prodata, a njegova spomen-bista iz Gradskog parka, uprkos protivljenju SUBNOR-a Vranja, premeštena je na aktuelni kružni tok nadomak njegove rodne kuće.

Danas u Vranju malo ko pominje Simu Pogačarevića kao borca protiv fašizma i istaknutog funkcionera KPJ.

Zemunica u Dobrim Vodama nadomak Vranja je zapuštena i bez bilo kakvog obeležja, zarasla u korov. Istorija pamti, preci zaboravljaju, iako se nekada o praznicima odavala dužna počast jedinom narodnom heroju eks Jugoslavije sa juga Srbije u borbi protiv fašizma.