Nepoželjan u protokolu ili pravo prinudnog upravnika: Gde je bio episkop Irinej tokom radne posete patrijarha Njujorku?

U visokim crkvenim izvorima nezvanično se spekuliše da delegacija SPC sa patrijarhom Porfirijem na čelu navodno nije želela da nadležnog vladiku Irineja uključi u protokol posete, iako je on želeo da se u nju uključi, što u patrijaršijskim krugovima tokom vikenda nije bilo moguće zvanično proveriti.

Sinodska odluka iz 2021. kojom su mu poverene na duhovno stanje i upravljanje Crkveno-školska opština Svetog Save u Njujorku i pripadajuća parohija ne obavezuje poglavara SPC na saradnju sa nadležnim episkopom, čiju je jurisdikcju „crvena vlada“ suspendovala na delu eparhije.

Ali, pitanje je koliko će ovakva patrijarhova poseta doprineti smirivanju stanja u srpskoj zajednici u SAD.

Vladike Irineja nije bilo na dočeku gostiju iz Beograda na njujorškom aerodromu „Džon Kenedi“, niti tokom patrijarhove posete Crkvi Svetog Save na Menhetnu, koja je stradala u požaru na Vaskrs 2016, kao ni na svetovskim bogosluženjima.

Patrijarh Porfirije je dva dana – 27. i 28. januara služio liturgiju u Srpskom klubu u Njujorku, a ne u pravoslavnom hramu koji je jedna od sestrinskih pravoslavnih crkava ustupila Istočnoameričkoj eparhiji SPC posle požara u njenom sabornoj crkvi na Menhetnu.

Do juče po podne po beogradskom vremenu na zvaničnom sajtu Istočnoameričke eparhije nije bilo nikakvih vesti o patrijarhovoj radnoj poseti SAD, iako je on u Njujork doputovao 24. januara.

Na ovom sajtu najavljeno je da će se centralna proslava Svetog Save u Istočnoameričkoj eparhiji održati 4. februara u Vašingtonu, a kao gost najavljen je iguman manastira Visoki Dečani arhimandrit Sava (Janjić).

Za 9. februar u Crkvi Svete Petke na Floridi zakazana je godišnja Skupština ove eparhije SPC na kojoj će se obeležiti i 60 godina od rukopoloženja prvog episkopa Eparhije za Istočnu Ameriku i Kanadu Stefana (Lastavice).

U vreme svečanosti na Floridi patrijarh Porfirije bi trebalo da bude daleko od SAD, gde je otputovao u jeku državne drame oko francusko-nemačkog predloga za KiM, mada koliko se zna do sada nije imao susrete sa američkim zvaničnicima.

Patrijarh je juče, prema saopštenjima na zvaničnom sajtu SPC, iz Njujorka trebalo da otputuje u posetu Pravoslavnom bogoslovskom fakultetu Svetog Save u Libertivilu kod Čikaga, gde je bilo planirano da održi više sastanaka sa dekanom, upravom, nastavnicima i studentima jedine visokoškolske ustanove SPC na severnoameričkom kontinentu, kao i da prisustvuje svečanoj svetosavskoj proslavi u organizaciji nastavnika i studenata ovog fakulteta.

Čikago, kao i manastir Nova Gračanica, gde bi patrijarh Porfirije trebalo da se do kraja posete SAD sretne sa nadležnim episkopima SPC na prostoru Severne, Srednje i Južne Amerike, administrativno pripadaju Eparhiji novogračaničko-srednjezapadnoameričkoj, na čijem je čelu vladika Longin (Krčo).

Pojedini crkveni krugovi spekulišu da bi sastanak u ovom formatu mogao da se ponovi i tokom februara, ali u Kanadi.

Događaji govore da liturgijsko pomirenje 1992. nije u potpunosti zacelilo višedecenijski „američki raskol“ iz 1963, pogotovo na administrativnom i ustavnom planu, o čemu svedoče i relativno česte arondacije – izmene granice eparhije SPC u ovom delu sveta.

Nesloga među vernicima dodatno se „zakuvala“ nesporazumima između Patrijaršije i „američkih vladika“ oko sprovođenja odluke Svetog arhijerejskog sabora od maja 2018. o „teritorijalnom ograničenje Ustava SPC u Americi isključivo na srpske pravoslavne eparhije u SAD“, a sa vladikom Irinejem (Dobrijevićem) i sporovima oko obnove Crkve Svetog Save u Njujorku.

Pojedini crkveni krugovi upućeni u aktuelnu američku situaciju u SPC jedan od glavnih uzroka problema, kao i patrijathovo angažovanje u Njujorku vide ne samo u popravci hrama na Menhetnu i (ne)zadovoljnim vernicima nego i u kontroli nad „vazdušnim pravima“ iznad crkve, jer je reč višeimilionskim vrednosti na njujorškom tržištu nekretnina.

Sinodske i saborske odluke

Sinod je krajem decembra 2012. odluku o uvođenju „prinudne crkvene uprave“ u Njujorku obrazložio o ranijom odlukom Sabora SPC kojom je patrijarh Porfirije „umoljen da, u saradnji sa Sinodom, pomogne episkopu istočnoameričkom Irineju u prevazilaženju problema koji su nastali u Crkveno-školskoj opštini Svetog Save u cilju vaspostavljanja crkvenog poretka i jedinstva među tamošnjim parohijanima“.

U SPC nema zvanične potvrde da je Sabor potom potvrdio sinodsku odluku o patrijahovoj „prinudnoj upravi“ na Menhetnu.

Delegacija, smeštaj, zaključak

U patrijarhovoj pratnji u SAD su: episkop kanadski Mitrofan (Kodić), protojerej-stavrofor Velibor Džomić i protođakon Dragan Radić.

Oni su sa njim bili u poseti crkvi na Menhetnu i Crkveno-školsloj opštini Sveti Sava, kao i na bogosluženjima. Prema komentarima na društvenim mrežama, na liturgijama u Srpskom klubu nije bilo mnogo vernika i imajući u vidu brojnost srpske zajednice u Njujorku.

Delegacija SPC je, kako navode izvori Danasa, bila smeštena u prestižnom hotelu InterContinental NewYork Barclay An IHG, iako Crkveno-školska opština Sveti Sava ima nekoliko crkvenih stanova na raspolaganju.

Poglavara SPC i njegove saradnike u Crkvi Svetog Save primili su starešina hrama protojerej-stavrofor Živojin Jakovljević, Veljko Dobrilović, predsednik njujorške Crkvene opštine, i Marko Jovanović, član Upravnog odbora, a njihov zajednički zaključak bio je da je „u proteklih šest godina obavljen značajan deo radova, ali da je preostalo još veoma mnogo posla koji iziskuje veću efikasnost i angažovanost“, saopšteno je na sajtu SPC.