Sećanje na heroje prkosa

Te godine se pojavila knjiga poznatih leskovačkih istoričara prof. dr Živana Stojkovića i Hranislava Rakića „Bombardovanje Leskovca“, a zatim se o tom događaju podrobnije piše u knjizi istoričara dr Momčila Pavlovića i Veroljuba Trajkovića. Pomenimo da se pre nekoliko godina pojavila i knjiga Nikole P. Ilića „Nemačka bombardovanja Leskovca i okoline 1941-1944.“

Mnogo je nepoznanica u vezi sa 6. septembrom 1944. i savezničkim bombardovanjem, ali se, na primer, zna da su bombe počele da lete u 12 sati i 18 minuta i to sa visine od 7.000 metara. Na grad je 28 bombardera u pratnji 20 lovaca bacilo 69 tona bombi kako bi se, navodno, uništila koncentracija nemačkih trupa koje su se povlačile iz Grčke. Toga dana, na kraljev rođendan, u gradu je bilo mnogo sveta i niko nije mogao ni da dokuči šta će se zbiti.

Koliko je ljudi stradalo nikada precizno nije saopšteno. Prema, na primer, partizanskim izveštajima, poginulo je više od 1.000 građana – 500 Nemaca, 200 četnika i 300 dobrovoljaca, dok četnički izvori navode podatak od 2.000 mrtvih i velikom broj ranjenih Leskovčana. Prema istraživanjima istoričara, mrtvih je bilo 3.500, ali nemali broj istoričara, koji su se bavili ovom problematikom, navodi i cifru od 7.000 stradalih.

Inače, prema verodostojnim istorijskim podacima, ali i svedočenjima preživelih Leskovčana, lako se moglo utvrditi da u Leskovcu toga dana nije bilo koncentrisano 20.000 neprijateljskih vojnika, od kojih 15.000 Bugara – kako je pisalo u zapovesti osoblju aviona za bombardovanje Leskovca. Nemaca je u gradu bilo, ali tek nekoliko stotina. Sva istraživanja istoričara govore da su pojedinci iz vrha ondašnje srpske politike zahtevali od Josipa Broza Tita da traži od saveznika bombardovanje nekoliko srpskih gradova među kojima se našao i Leskovac.

U najtragičnijem danu inače bogate istorije Leskovca, prema zvaničnim podacima, bilo je evidentirano 28.000 stanovnika, što praktično znači da je svaki četvrti – stradao.

– Posle rata nije smelo ni da se govori o savezničkom bombardovanju Leskovca. Postoje verodostojna dokumenta koja upućuju na zaključak da je lično Koča Popović tražio bombardovanje ovog grada kako bi se navodno sprečilo povlačenje nemačkih snaga iz Grčke, a toga je dana u Leskovcu i okolini bila šačica Nemaca – kaže Jovan Miljković, nastavnik u penziji, pedagoški savetnik, koji je dugo godina radio u Osnovnoj školi „Josif Kostić“, jedan od inicijatora podizanja spomen ploče u toj vaspitno-obrazovnoj ustanovi u znak sećanja na nevine žrtve savezničkog bombardovanja 6. septembra 1944.