Malme: Skandinavski biser kulture

Boraveći ovih dana u najjužnijem švedskom gradu Malmeu koga nazivaju i „skandinavskim biserom – gradom kulture, za mnoge nedostižnog, pristojnog životnog standarda i nezaboravne zabave“ potrudio sam se da proverim te navode.

Sa kontinentalnom Evropom povezuje ga ne samo severna kopnena granica sa Finskom, već od pre petnaestak godina i veliki Oresundski most sa Danskom (građen od 1995. do 2000. god).

Danska ne zadržava izbeglice koje od Avganistana, Iraka, Sirije, Libije i drugih zemalja hrle u Švedsku, već ih ovim mostom, svim vrstama transporta, najčešće vozom, propušta u Malme. Još od vremena posle Prvog svetskog rata, za vreme vladavine Gustava V Adolfa (1907-1950), kralj je doneo zakon kojim su otvorena vrata svima koji su želeli da se nastane u ovoj zemlji.

Ovaj stručnjak za građansko pravo koji je doktorirao 1879. god. na Oksfordu ostao je poznat i po tome što je 1931. god. zabranio Gebelsu i Adolfu Hitleru da govore na skupu švedskih desničara koje je predvodio Bringer Furugard u Štokholmu.

To mu imenjak Hitler nije zaboravio pa je po svom dolasku na vlast 1934. god. uveo zabranu odlaska nemačkih državljana na dodelu Nobelove nagrade. Pored, makar javne, netrpeljivosti prema nacistima, švedski kralj je ispoljavao javnu mržnju prema boljševicima.

Spasavao je Cigane i mađarske Jevreje, a u vreme pred Drugi svetski rat javno je pokrenuo pitanje odnosa nacista prema Jevrejima. Savremenici mu zameraju da je gajio previše konzervativnu ali i dvojnu, „dnevnu i noćnu“ politiku. Danju je prodavao čelik saveznicima, a noću Nemcima.

Obrazlagao je to potrebom da osigura neutralnost Švedske i onemogući nacističku invaziju na svoju zemlju. Ipak mu se javno priznaju zasluge za spasavanje mađarskih Jevreja i posebno Cigana, kojima je stupanje na tlo Švedske značilo i bukvalno spasavanje života.

Na njegovoj sahrani, 29. oktobra 1950. god. svirao je ciganski orkestar.

Malme je najbrže rastući grad u Švedskoj. Ozvaničen je kao grad 1275. god. i od tada kreće njegov uspon. Posle velike epidemije kuge u Evropi koja nije mimoišla ni ove krajeve, krajem 18. veka novi zamah u razvoju se pripisuje širenju luke, a samim tim i trgovine.

Kao i godinama ranije, Malme se nalazi na glavnoj kapiji ulaska u ovu zemlju. Takav položaj i status mu je dao poziciju jedinog grada u Evropi koji ima registrovane građane iz 182 zemlje.

Danas u ovom gradu živi više od 350 hiljada (registrovanih) žitelja. Nagli porast pridošlih u poslednjih pet godina je dao novi impuls u životu ovog grada.

Starosedeoci će vam reći da je i to razlog za enormni porasta kriminala, što je dovelo do toga da Malme polako gubi status bezbednog grada. Stranci uglavnom žive u južnom i severoistočnom delu grada. Doseljenici s Bliskog Istoka žive u gradskoj četvrti Rusengord, u čijoj blizini se nalazi jedinstvena džamija.