Prizren (3): Tajanstvene kamene ploče

Iako je amaterskih istraživanja bilo i ranije, ovaj kompleks prvi je ozbiljnije istraživao dr Radoslav Grujić oko 1927.

On je ekshumirao i posmrtne ostatke cara Dušana i preneo ih u Beograd.

Nakon njega, kompleks je istraživao i Slobodan Nenadović.

Manastir je građen u razdoblju od 1343. do 1352. godine, na mestu starije crkve u sklopu tvrđave Višegrad i smatra se da je predstavljao vrhunac srpskog sakralnog graditeljstva.

Unutar kompleksa koji obuhvata površinu od oko 6.500 kvadratnih metara nalazile su se dve crkve posvećene Svetim Arhangelima (Dušanova grobna crkva) i Svetom Nikoli.

Crkva Svetih Arhangela je bila građena u vidu razvijenog upisanog krsta sa pet kupola.

Plan ove crkve može se uporediti sa manastirom Hrista Pantokratora u Istanbulu.

Okviri prozora i portala rađeni su u romanogotičkom stilu.

Delovi crkve kasnije su iskorišćeni za izgradnju Sinan Pašine džamije u Prizrenu.

Pod je bio ukrašen mozaicima.

Sačuvane su i kamene ploče s predstavama životinja koje su takođe bile ukrašene mozaicima.

Na osnovu pisama iz Dubrovnika, sa sigurnošću se zna da je u martu 1349. godine car Dušan naredio da se svo olovo koje se prodavalo u Trepči da za pokrivanje njegove crkve.

Na osnovu toga jasno je da je do tog trenutka crva bila izgrađena do krova.

Manastir je nakon dolaska Osmanlija 1455. godine opljačkan i oštećen da bi 1615. godine bio do temelja porušen a njegov materijal iskorišćen za gradnju Sinan-pašine džamije u Prizrenu.

Kompleks je arheološki istražen dvadesetih godina dvadesetog veka, njegovi ostaci konzervirani su nakon Drugog svetskog rata, a tokom devedesetih radovi na njemu su nastavljeni te manastir Svetih Arhangela 1998. godine ponovo postaje aktivan muški manastir.

Posle okončanja NATO bombardovanja SRJ i povlačenja jugoslovenskih snaga bezbednosti, obnovljene objekte su pripadnici OVK, po dolasku KFOR-a, spalili i opljačkali u junu 1999. godine, što se ponovilo i tokom martovskih nereda 2004.

Danas se manastirski kompleks nalazi pod zaštitom Republike Srbije kao spomenik kulture od izuzetnog značaja i u njemu živi osmočlano manastirsko bratstvo pod direktnom zaštitom nemačkih pripadnika KFOR-a.

Osim ovog kompleksa i Bogorodice Ljeviške, u Prizrenu se nalazi više srpskih pravoslavnih crkava, poput Crkve Svetog Spasa na brdu iznad Prizrena, Sabornog hrama Svetog Đorđa, katedralnog hrama srpske pravoslavne Eparhije raško-prizrenske koji je od svoje izgradnje u drugoj polovini devetnaestog veka više puta teško postradao, ali je nakon obnavljanja do danas zadržao svoj značaj i funkciju, Bogoslovija, katolička Crkva Svete Bogorodice sagrađena na mestu nekadašnje pravoslavne Crkve Svetog Dimitrija, Bajrakli (Mehmed-pašina), Kukli-begova i Sinan pašina džamija u samom centru grada, Stari hamam (jedan od tri najveća u Srbiji) koji se upravo renovira, Kameni most i brojne druge istorijske znamenitosti.

Carski Prizren jedan je od najlepših gradova na Kosovu i Metohiji i jedan od najznačajnijih u čitavoj srpskoj istoriji.

Ne zaboravite da vam je za putovanje do Prizrena dovoljna lična karta i da vam pasoš nije potreban.

Zato nema razloga da čekate do sledeće godine. Iskoristite već ovu godinu da ga vidite i upoznate.