Izložba “Žena na Balkanu u antičkom dobu”u Narodnom muzeju Srbije

Najavljena su i autorska i stručna vođenja, radionice, tribine koje savremeno doba treba da približe antičkom svetu Balkana u kome je ženski rod imao višestruke uloge – od žene i majke do carice i boginje.

Za izložbu i katalog zaslužne su žene – reč je o zaista studioznom i inspirativnom radu muzejske savetnice Deane Ratković i njene četiri saradnice iz Odeljenja za arheologiju: Vere Krstić, Tatjane Cvjetićanin, Veselinke Ninković i Mirjane Glumac.

Izložbu „Femina Balcanica: Mater, Matrona, Augusta, Dea. Žena na Balkanu u antičkom dobu“, koja prema rečima direktorke Narodnog muzeja Bojane Borić Brešković, “kroz raznovrsne predmete, od onih za svakodnevnu upotrebu – preslica, igračaka, posuđa, preko raznovrsnog nakita, lekarskih instrumenata, skulptura ili epigrafskih spomenika na živopisan način priča različite priče o ženama u antičkom dobu”, ministarka kulture i informisanja Maja Gojković ocenila je kao “dobar primer raznovrsnosti kulturnog blaga Srbije”.

– Pored svoje nesporne umetničke vrednosti, ova izložba nam daje širu istorijsku, društvenu i političku sliku o ulozi žene i ponovo aktuelizuje ovo pitanje. Figure, skulpture i statue pred nama verno odslikavaju brojne i raznorodne uloge koje su žene imale u antičkom dobu. Izloženi predmeti prikazuju žene na kojima počiva opstanak kuće, vladarke, boginje i u brojnim drugim ulogama i zanimanjima. One istovremeno osvetljavaju pitanje njihovog položaja u društvu i otvaraju prostor za nova tumačenja na ovu temu… Postavka dočarava i kulturološku raznolikost, kao i promene koje su nastupale tokom epoha i koje su se neminovno odražavale i na umetnost – rekla je Maja Gojković otvarajući izložbu.

Ona je podsetila da je “naša zemlja oduvek bila raskrsnica istorijskih i mnogih drugih puteva, što je u oblasti kulture i umetnosti doprinelo bogatstvu sadržaja”.

U uvodnoj reči u katalogu, koji kvalitetom sadržaja i pristupom tumačenjima i “ličnim kartama” eksponata upotpunjuje postavku u Velikoj galeriji, urednice izdanja Bojana Borić Brešković, Diana Ratković i Ivana Popović ukazuju da je “položaj i uloga žene u privatnoj i javnoj sferi pojednih socijalnih sredina jedna od tema uvek prisutnih u društvenom životu svih civilizacija”.

One poručuju da je za “razumevanje ove komplekske problematike neophodno osvrnuti se na položaj žene, njenu ulogu i mesto u različitim društvima nastalim u antičkom periodu jer su tekovine današnje civilizacije u celoj Evropi, uključujući Balkan, temeljno oslonjene na antičko kulturno nasleđe“.

“Ženska matrica” je gotovo nepromenjena.

Antička žena bila je, kako poručuje ova izložba, “‘vladarka’ ili ‘gospodarica’ u kući, rađala je i odgajala decu o čijem se odrastanju brinula, na njenom radu počivao opstanak porodice”.

One iz imućnih kuća bile su oslobođene mnogih poslova, a u rimskom periodu imale su i zamenu u sposobnim robovima od kojih su neki bili i veoma obrazovani.

Žene su brinule i o zdravlju svojih ukućana kao lekari i babice – nezamenljiva pomoć u rađanju i lečenju.

Majke vladara promenama naslednog sistema u Rimskom carstvu dobile su novi društveni i politički značaj koji je korišćen i u carskoj propagandi.

Izložba nije zaobišla ni religiju u kojoj važno mesto imaju boginje – Venere, Dijane, Higije, Kibele, Junone, Minerve, Flore…

Podeljena na pet segmenata koji obrađujući pojedine oblasti ženskog života i fenomene vezane za položaj žene i njen status u porodici, kultu, zajednici i umetnosti, postavka se bavi ženskim zanimanjima, porodičnim odnosima, modom, običajima, položajem i ulogom žena u privatnoj i javnoj sferi, kao i statusom posle smrti.

Izložba i katalog izložbe, “govoreći o ženstvenosti, lepoti i društvenom statusu, ženama u rimskim utvrđenjima, mogućim profesionalnim dometima, ženama u domaćinstvu ili političkom životu, za cilj imaju da sve zainteresovane upoznaju sa prilikama u ranijim epohama podstičući na promišljanja o sagledavanju uloga i odnosa kako u prošlim vremenima tako i u aktuelnom dobu”.

Izloženi predmeti privlače pažnju zadivljujućim dizajnom i kvalitetom izrade, koji svedoče o različitim ženskim pričama iz antičkog doba na Balkanu, ali i veštini i kvalitetu zanatskih i umetničkih radionica u kojima su nastali.

U tome prednjači nakit – kompleti od plemenitog metala sa osmišljenom kutijom za čuvanje, verenički prsten, minđuše, ukrasne igle, razne đinđuve čiji dizajn drži korak sa 21. vekom.

Deo svetske i evropske kulturne baštine

– Naše nasleđe je dragoceni i neodvojivi deo svetske i evropske kulture, i u tom smislu Ministarstvo kulture i informisanja i Narodni muzej Srbije, kao centralna ustanova zaštite muzejske građe, u potpunosti su posvećeni njegovom očuvanju i promociji… Srbija ima mnogo razloga za ponos i zadovoljstvo kada je reč o kulturi i umetnosti, ne samo zbog svoje bogate baštine već i zbog savremenog stvaralaštva, čija dela će vrlo brzo i sama postati kulturno nasleđe. NJegovo očuvanje mora biti i jeste prioritet odgovorne kulturne politike koju vodimo. Ta odgovornost nije obaveza isključivo prema našim precima, nama samima i onima koji će doći posle nas, već i prema čitavom čovečanstvu – poručila je Maja Gojković otvarajući izložbu kojom je Narodni muzej Srbije obeležio 178. rođendan.

U Narodnom muzeju ističu da je ova nacionalna institucija, osnovana 1884. ukazom tadašnjeg ministra prosvete Jovana Sterije Popovića, “menjala imena i zdanja, ali su prepoznavanje značaja prikupljanja i čuvanja važnih svedočanstva materijalne kulture iz prošlih epoha kao i briga i predstavljanje kulturnog nasleđa ostali zajednički imenitelji svih 178 godina njenog postojanja“.