„Vekovi Bača“ – razvojni projekat integrativne zaštite nasleđa

„Ne može se sve to imati, a biti siromašan“, svojevrsni je credo projekta „Vekovi Bača“ čiji je nosilac Opština Bač, a koordinator Zavod za zaštitu spomenika kulture Vojvodine. Radi se o petogodišnjem projektu koji je osmislila Slavica Vujović, arhitekta-konzervator iz Pokrajinskog zavoda za zaštitu spomenika kulture. Protekla godina bila je i prva godina realizacije ovog projekta koji je zamišljen da se sprovede u tri faze: istraživanje, planska dokumentacija i marketing, zatim konzervacija, restauracija i revitalizacija te podrška lokalnoj zajednici, razvoj turističkih potencijala i upravljanje.
Izuzetno bogat kulturnim dobrima, Bač koji je osoben i po tome što ima čak 43 kilometra dugu obalu Dunava sa zapadne strane, razlozi su što je ovaj projekat prihvaćen od teritorijalnog pakta i što će „Auto, Beliće, Korleoneze“ sa Sicilije tretirati ovaj projekat kao model projekat za razvoj lokala. „Vekovi Bača“ proizlašli su iz aktivnosti na istraživanju, konzervaciji, restauraciji i revitalizaciji tvrđave u Baču sa podgrađem kao nukleusa projekta, ali i drugih kulturnih dobara poput manastira Bođani i Franjevačkog samostana. Ovo retko, jedinstveno i autentično multikonfesionalno nasleđe i u velikoj meri sačuvan istorijski, kulturni pejzaž nisu dosad u dovoljnoj meri prepoznati kao prednost i specifičnost područja, ali bi sa realizacijom projekta „Vekovi Bača“ morali da dovedu do njihove krajnje integracije u razvojne procese ove opštine koja broji 17.000 stanovnika.
– Reč je o projektu koji predstavlja novinu u tretmanu kulturnih dobara. On i jeste razvojni i time je povećana i odgovornost za očuvanje kulturnih dobara, a zalazi i u druge sfere osim restauratorskih. Dakle, ovim projektom ne samo da ćemo raditi na očuvanju vrednih kulturnih dobara već ćemo ući i u sfere koje paralelno mogu egzistirati na osnovu ovog kulturnog resursa Bača. Stoga je od izuzetnog značaja što je opština Bač prihvatila da bude nosilac projekta jer, na kraju krajeva, sve to i ostaje njima i može da poboljša njihov standard i život uopšte. Naravno da rezultat svega treba da bude otvaranje mnogih radnih mesta za meštane, kao i razvoj turizma. Inicijalna sredstva za projekat, tri miliona dinara, dao je Sekretarijat za obrazovanje i kulturu Izvršnog veća AP Vojvodine, a Ministarstvo za kulturu Republike Srbije će finansirati pojedinačne akcije u okviru projekta, na primer, renoviranje tvrđave u Baču. U okviru projekta osnovan je i Fond za očuvanje kulturno-
-istorijske baštine „Vekovi Bača“ i Fond je već u ovoj prvoj godini uspeo da kupi jednu kuću u podgrađu tvrđave. Cilj nam je da u podgrađu zaživi nekoliko punktova – etnokuće u kojima bi se organizovale radionice, kako bi se razvijao turizam. Kulturna dobra moraju postati aktivni razvojni faktor opštine Bač i mi ćemo iz Pokrajinskog zavoda za zaštitu kulturnih spomenika njima pomoći u tome – istakla je Slavica Vujović, autorka i koordinatorka projekta „Vekovi Bača“.
Franjevački samostan poseduje izuzetno vredne slike iz 17. veka koje su do početka realizacije ovog projekta bile u veoma lošem stanju.
– Uradili smo hemijsko-tehnološke analize i time završili ispitivačke radove slika, kipova i oltara Franjevačkog samostana u Baču. Za slike smo uradili i mere tehničke zaštite, fotografisali smo 41 sliku i uradili preventivnu zaštitu fiksiranja, popisali smo svaku i napravili opis i sa stanovišta istorije umetnosti i sa stanovišta konzervacije. Pored kompletnog elaborata o merama tehničke zaštite, uradili smo jednu sliku u potpunosti kako bismo pokazali fratrima iz samostana kako će na kraju izgledati celokupna obnova kulturnog blaga iz samostana. U 2007. treba da uradimo četiri slike koje su najoštećenije i koje su pravi izazov za restauraciju i konzervaciju – izjavio je za Danas Mario Vuknić, rukovodilac restauratorsko-konzervatorskih radova u Franjevačkom samostanu.
Krajevi koji imaju takve prirodne i kulturološke resurse ne mogu biti siromašni. Nakon 2010. Bač bi trebalo da postane jedna od turističkih atrakcija Vojvodine, a time bi iz ove opštine bio smanjen odliv mladih ljudi koji ga napuštaju ne videći perspektivu u svom zavičaju.