Umetnost kao disciplina na Olimpijskim igrama

Kraj 19. veka bio je turbulentan u političkom životu Evrope, a tenzije među državama su sve jače tinjale. Upravo u takvom okruženju, baron Pjer de Kuberten osnovao je Međunarodni olimpijski komitet 1894. godine, sa ciljem da oživi antičke Olimpijske igre i na taj način, kroz razvoj sportske i takmičarske kulture, omogući da se razvije duh zajedništva među zavađenim narodima.

Mit o Olimpijskom primirju, po kome su za vreme trajanja Igara sve grčke države prekidale sva neprijateljstva ovime je dobio novo značenje i zaista, dok je svet bio na ivici sukoba, za vreme trajanja Olimpijskih igara vladao je mir.

Dve godine nakon osnivanja Međunarodnog olimpijskog komiteta održane su i prve moderne Olimpijske igre u Atini. Tada se takmičio 241 muškarac iz 14 zemalja, a podeljena su 43 kompleta medalja. Discipline u kojima su se sportisti nadmetali su gimnastika, atletika, biciklizam, mačevanje, tenis, rvanje, streljaštvo, plivanje i dizanje tegova.

Vremenom se broj takmičara povećavao, na Olimpijskim igrama počele su da se takmiče i žene, povećavao se broj disciplina. A onda, 1912. godine, Kuberten je došao na ideju da u potpunosti oživi duh antičkih Olimpijskih igara i to je učinio dodajući u redovan program i takmičenja iz umetnosti.

Umetnost među sportovima

Umetnička takmičenja bila su deo Olimpijskih igara od 1912. do 1948. godine, a na njima je osvojeno ukupno 146 medalja.

Kuberten je takmičenja iz umetnosti smatrao sastavnim delom pokreta i verovao je da su ona neophodna kako bi se istinski razumela i osetila cela suština drevnih Olimpijskih igara.

Prvobitno je planirano da se umetničke discipline uvrste u takmičenje na Letnjim olimpijskim igrama 1908. godine, ali su odložena nakon promene mesta održavanja iz Rima u London zbog erupcije Vezuva.

Umetnička takmičenja su u početku bila grupisana u pet kategorija – arhitektura, književnost, muzika, slikarstvo i skulptura, da bi holandski organizacioni odbor za Letnje olimpijske igre 1928. Uveo dodatne podkategorije kako bi što veći broj umetnika imao mogućnost da se plasira na Olimpijske igre.

Za letnje Olimpijske igre 1936. godine nemačka vlada je predložila dodavanje filmskog takmičenja u program, što je odbijeno. Međutim, Gebels je na ceremoniji otvaranja olimpijskog umetničkog takmičenja te godine naglasio novo ograničenje – svako prijavljeno umetničko delo moralo da bude stvoreno u poslednje četiri godine. Kako je objasnio, takvo ograničenje služilo je da sa izložbe može da se izvuče procena međunarodnih uslova.

Nemačka je bila najuspešnija na takmičenjima iz umetnosti

Međunarodni olimpijski komitet nema bazu podataka u kojoj su upisani osvajači medalja na olimpijskim umetničkim takmičenjima, pa su dobitnici nagrada zvanično evidentirani samo u originalnim olimpijskim izveštajima koji su vođeni na samom takmičenju.

Umetnička takmičenja organizovana su drugačije od sportskih, te sudije nisu u svakoj kategoriji delile nagrade za prvo, drugo i treće mesto.

Učesnicima je bilo dozvoljeno da se prijave za takmičenja u više kategorija, a samim tim i da ostvare nekoliko medalja. To je pošlo za rukom Aleku Digelmanu iz Švajcarske u kategoriji grafike 1948. godine. On je na takmičenjima iz grafike ukupno osvojio tri medalje i po broju osvojenih medalja izjednačen je sa Dancem Josefom Petersenom, koji je tri puta osvojio drugu nagradu u književnosti.

Luksemburžanin Žan Žakobi jedini je pojedinac kojem je pošlo za rukom da osvoji dve zlatne medalje, i to u kategoriji slikarstva 1924. i 1928. godine.

Od ukupno 146 medalja, 11 su osvojile žene, a među umetnicama se samo finska autorka Ala Tini domogla zlata.

Najuspešnija nacija u takmičenjima iz umetnosti bila je Nemačka, sa osam zlatnih, sedam srebrnih i devet bronzanih medalja. Interesantno je da je jednu od nemačkih medalja osvojio upravo Pjer de Kuberten, koji je bio Francuz.

Kuberten je pesmu „Oda sportskom“ predao pod pseudonimima Georges Hohrod i Martin Ešbah, kao da je to delo zajedničkog rada, i osvojio je prvu nagradu u kategoriji književnosti 1912. godine. Originalni izveštaj sa takmičenja pripisuje ovu medalju Nemačkoj, zbog pseudonima koje je Kuberten prijavio.

Samo su dvojica takmičara uspeli da osvoje medalje i na sportskim i na umetničkim takmičenjima, a to su bili Valter V. Vinans i Alfred Hajos.

Kraj umetničkih takmičenja na Olimpijskim igrama

Nakon Letnjih olimpijskih igara 1948. godine, umetnička takmičenja uklonjena su iz olimpijskog programa. Organizatori Letnjih olimpijskih igara 1952. usprotivili su se njihovom uključivanju u takmičenje, tvrdeći da je čitav teret organizacije stavljen na lokalni organizacioni odbor, bez pomoći međunarodne zajednice.

Kao dodatne razloge, navedeli su zabrinutost zbog profesionalnosti umetničkog takmičenja jer je samo amaterima bilo dozvoljeno da učestvuju na sportskim turnirima, kao i sve veću komercijalizaciju takmičenja, jer je umetnicima bilo dozvoljeno da prodaju svoje prijave za Igre od 1928. godine.

Ipak, iako su takmičenja iz umetnosti pala u zaborav, na Olimpijskim igrama 1952. godine tokom Igara održan je umetnički festival i izložba.