U narednih trideset godina Srbija će izgubiti petinu stanovnika

Ovo su neki od podataka izneti u publikaciji „Ljudski razvoj kao odgovor na demografske promene“, koja je izrađen uz podršku Programa Ujedinjenih nacija za razvoj (UNDP) i Populacionog fonda Ujedinjenih nacija (UNFPA) i koja je u petak predstavljena u Skupštini Srbije.

Pored toga što daje trenutni presek stanja, u publikaciju su kroz niz poglavlja, koja između ostalog dovode u vezu depopulaciju i obrazovanje, javno zdravlje, zaštitu životne sredine, dati i predlozi kako da se ublaži smanjenje broja stanovnika za koje se navodi da je neminovnost.

– Republički zavod za statistiku procenjuje da je krajem 2020. godine u Srbiji bez Kosova i Metohije živelo 6.871.547 stanovnika. To je 315 hiljada ljudi manje nego 2011. godine, 626 hiljada ljudi manje nego 2002. godine i čak 965 hiljada manje nego 1991. godine…Proračuni domaćih demografa pokazuju da će se stanovništvo Srbije do polovine veka smanjiti za 1,4 miliona ili za jednu petinu. Ako se taj scenario ostvari, Srbija će biti među zemljama Evrope i sveta koje najbrže gube stanovništvo – navodi se u ovom dokumentu.

Pri tome neće svi regioni u podjednakoj meri ostati bez stanovnika. Dok će Beograd, koji je i najgušće naseljen deo Srbije, izgubiti 3,8 odsto stanovnika, a Vojvodina 19,4 odsto, Južna i Istočna Srbija ostaće bez 33,4 odsto a  Jugoistočna Srbija preko 40 odsto stanovnika.

-Ako se nastave postojeći trendovi u stopama rađanja i doživljenja (što podrazumeva njihovo blago poboljšanje), 18 od 25 oblasti u Srbiji bi do 2100. godine izgubilo više od polovine svog stanovništva…. Borska oblast bi čak dočekala kraj ovog veka bez mladog stanovništva, što je već sada slučaj sa nekim naseljima u tom području. Čak i kada bi se ostvario scenario visokog fertiliteta, koji podrazumeva idealno sprovođenje politika usmerenih ka povećanju broja rođenih, u 12 od 25 oblasti bi se broj stanovnika više nego prepolovio do 2100. godine – konstatuje takođe izveštaj.

I u prethodnom periodu videle su se slične razlike među regionima. Između dva popisa 2002. i 2011. godine tek par delova države zabeležilo je značajniji rast broja stanovnika. Pored Beogradskog regiona taj rast je viđen i u Novom Sadu i Novom Pazaru. Nešto manje povećanje broja stanovnika zabeleženo je još u Kragujevcu i Nišu dok je u ostalim delovima zemlje broj stanovnika ili ostao isti ili je opadao.

Kako se ističe porast broja ljudi koji žive u Beogradu rezultat je prevashodno pozitivnog salda unutrašnjih migracija. Prijemčivost Beograda za život vidi se i po Indeksu ljudskog razvoja koji je za potrebe ovog izveštaja računat na nivou oblasti i regiona.

– Na državnom nivou, HDI (indeks ljudskog razvoja) – iznosi 0,806, što Srbiju smešta na 64. mesto u svetu. Iznad državnog proseka nalaze se regioni Beograda i Novog Sada, dok su druga dva ispod državnog proseka. Samo se Beograd može uporediti sa nekom evropskom zemljom (Poljskom), dok su ostali delovi Srbije na nivou zemalja regiona, severne Afrike, Kariba i istočne Azije – konstatuje se u izveštaju.

Autori publikacije ne dovode u pitanje činjenicu da će se broj tsanovnika smanjivati što će biti posledica dva faktora – nedovoljnog broja rođene dece i  odlaska građana u insotranstvo.

Što se tiče manjeg broja rođene dece na njega utiče odlaganje rađanja. Udeo žena bez živorođene dece u ukupnoj populaciji žena starosti 15–49 godine iznosio je 41,6 odsto u 2011. godini, a u 2020. je bio 43,4 odsto. Uz to kako se navodi u izveštaju već visok udeo žena bez dece starosti 30–34 godine prema Popisu 2011. (30,6 dosto) porastao je na 36,5 dosto.

Istovremeno, iako ne postoje jasni podaci o broju stanovnika Srbije koji su napustili državu, najrealnije procene su da se radi o broju od 850,000 državljanja Srbije u 82 zemlje sveta.

– Stanovništvo Srbije će se u budućnosti smanjivati. Podizanje stopa fertiliteta ne može da nadomesti gubitke. Blizina tržišta radne snage zemalja EU i njihove potrebe za novim radnicima i u budućnosti će predstavljati podstrek za spoljne migracije. Iz perspektive broja stanovnika, pronatalitetne mere neće biti dovoljne; ukoliko želi da ublaži pad broja stanovnika, Srbija mora da razvije nove politike upravljanja migracijama, uključujući i imigracione politike (politike useljavanja) – navodi se u izveštaju.