Šta se zna o novom predlogu statuta ZSO koji ne predviđa izmenu Ustava Kosova, a uskoro će biti predstavljen javnosti?

Finalna verzija je završena, a u kancelariji Fondacije Fridrih Ebert Štiftung u Beogradu nam je rečeno da će taj konačni dokument biti prezentovan javnosti za oko dve nedelje. Ali, potvrdu tog „tajminga“ nismo uspeli da dobijemo od onih koji su bili zapravo angažovani na izradi predloga, odnosno od strane tih organizacija na Kosovu.

Uvidom u dokument, može se izvesti zaključak da se on u velikom delu oslanja na principe i rešenja koji su već postojeći, nastali i napisani 2015. godine.

Kako saznajemo iz diplomatskih izvora, predlog Statuta ZSO, koji su napravile nevladine organizacije biće značajan u smislu toga da je moguće preuzimanje pojedinih ideja, ali sa jasnom naznakom da je konačno rešenje isključivo u rukama Sjedinjenih Američkih Država.

Podsetimo, predstavnici i beogradskih i prištinskih vlasti reagovali su izrazito negativno na vest da je ovaj dokument u izradi, omalovažavajući i oduzimajući im pravo učesnika u procesu.

„Ko ste vi da se time bavite?“

Zamenik kosovskog premijera Besnik Bisljimi rekao je da su svi dokumenti koje za ZSO sastavljaju nevladine organizacije bezvredni.

Vučić je gostujući na TV Hepi 16. januara upitao kako nemačka nevladina organizacija može da govori o kompetencijama Zajednice opština sa srpskom većinom.

„Ko ste vi da se time bavite? To je stvar Srba i Albanca ako je nečije, šta vi imate da se mešate šta će Srbi raditi u svojim opštinama“, poručio je Vučić.

I direktor Kancelarije za Kosovo u Vladi Srbije Petar Petković ocenio ove nedelje da nacrt Statuta Zajednice opština sa srpskom većinom treba da izradi Upravljački tim na osnovu Briselskog sporazuma a ne nevladina organizacija.

„Pokušaj da bilo koja nevladina organizacija na sebe preuzme nadležnost izrade nacrta Statuta Zajednice opština sa srpskom većinom predstavlja direktno obesmišljavanje dijaloga i kršenje sporazuma koji su definisali ovo pitanje“, naveo je Petković.

ZSO bi imao svog predsednika

Predlog Statuta ZSO koji su uradile navedene dve nevladine organizacije, napisan je uvažavajući sve tačke odluke Ustavnog suda Kosova na ovu temu, odnosno u skladu sa postojećim ustavom i pravnim sistemom Kosova.

Zajednicu bi formiralo deset kosovskih opština sa srpskom većinom, ona bi imala statut koji bi bio upućen Ustavnom sudu na razmatranje ustavnosti pre njenog formiranja (što je predviđeno sporazumom iz 2015. godine).

– Opštine pristupaju svojevoljno i postoje mehanizmi izlaska iz Zajednice, kao i izopštavanja opština iz Zajednice – piše u dokumentu.

Zajednica bi imala svoje simbole i organe, kao što su – predsednik, skupština…, i ostalo sto je predviđeno sporazumom iz 2015. godine o principima Zajednice.

Zajednica bi, navodi se, obavljala „značajan broj funkcija, ostvarivala ciljeve i delovala u oblasti obrazovanja, zdravstva, prostornog planiranja i u svim ostalim oblastima predviđenim sporazumom iz 2015. godine“.

Integrisani budžet – iz Srbije i Kosova

Prema ovom dokumentu, zajednica bi imala svoj integrisani budžet koji bi se punio iz više izvora, uključujući i iz Srbije.

– Zajednica se generalno naslanja na ustavno i zakonski definisane odgovornosti opština-članova. Izvršna ovlašćenja opština se ne umanjuju, zanemaruju ili zamenjuju preko Zajednice – piše u dokumentu.

Zajednica srpskih opština bi zastupala interese svojih opština članica i svih njihovih građana, a sastav tela Zajednice oslikavao bi etničku strukturu opština članica, odnosno njihovih građana i predstavničkih tela.

– Zajednica ima autonomnost funkcionisanja, formiranja budžeta i trošenja sredstava u okviru svog statuta. Centralni organi Kosova imaju pravo uvida u njen rad i budžet i pravo intervencije u slučaju prekoračenja odgovornosti; ako postoji naznaka prekoračenja i spor oko toga, pitanje se prvo šalje Ustavnom sudu Kosova pa se onda sprovodi odgovarajuća intervencija – predlog je nevladinih organizacija, autora ovog dokumenta.

Ustavni sud istovremeno garantuje autonomiju Zajednice, piše dalje, ali i njeno ustavno funkcionisanje.

– Odluke Ustavnog suda su obavezujuće za Zajednicu i centralne vlasti Kosova – jedna od je ključnih tačaka ovog predloga.