Parče raja na ničijoj zemlji

Selo je 1995. do 2000. godine bilo napušteno, pa danas ima tek dva učenika u osnovnoj školi. Ipak, nije uvek bilo tako. Do 1991. ovuda je prolazio voz na liniji Beograd – Split, a pitoma dolina Une bila je odmorište za brojne turiste, sezonske radnike i putnike-namernike. U Ivanjskoj je boravio i Petar Karađorđević, još tokom vladavine Obrenovića. Pod pseudonimom Petar Mrkonjić pridružio se ustanicima protiv Osmanskog carstva. Tada je na brdu Brezovača podigao ustanički logor, a pod brojnim pritiscima vratio se u Srbiju preko Siska i Beča. Ivanjštani nisu zaboravili njegovu podvižnost, pa su se 1914. masovno priključivali srpskoj vojsci pod njegovom zastavom.

Ovaj kraj je od prvog do šestog veka bio pod vladavinom Rimljana, a 1948, prilikom izgradnje Doma kulture, pronađeno je nekoliko grobnica iz rimskog doba, kao i više predmeta iz svakodnevne upotrebe. Ti artefakti se čuvaju u Zemaljskom muzeju u Sarajevu.

Ivanjska jednom u četiri godine, a po potrebi i češće, postaje zanimljiva i političarima. To se dešava u predizbornim kampanjama. Selo je deo Federacije BiH, ali zbog toga što je naseljeno srpskim stanovništvom, dolaze i lobisti iz Republike Srpske. Meštani kažu da im je nuđeno po 20 konvertibilnih maraka za glas na izborima, pa pokoji nevoljnik zbog nemaštine pristane i na takvu trgovinu.

Političari, međutim, zaborave obećanja čim prođu izbori, pa problemi ostaju. Ostaje i minsko polje, i neuređeni odnosi sa susednom Hrvatskom, gde ovdašnji ljudi imaju šume, livade i njive. Jedan od njih je Jovica Grubor, čija je njiva ispod kuće, ali ih deli međudržavna granica. On siđe na njivu i radi pod rizikom, a kada ga hrvatski graničari primete i podviknu, brže-bolje se vrati u kuću. Legalnim tokovima tih pedesetak metara postaje 35 kilometara preko graničnog prelaza Novi Grad – Matijevići.

Ako vas nekim kosmičkim slučajem put nanese kroz Ivanjsku, prepustite se gostoprimstvu ovdašnjih ljudi, koji su pritom i pravi čarobnjaci za spremanje jednostavnih jela božanstvenog ukusa.