Za sve naučne biblioteke

Priručnik antičke retorike priređivača Mihaela Erlera i Kristijana Tornaua (Erler, Michael / Tornau, Christian: Handbuch Antike Rhetoric Band 1, Walter De Gruyer, Berlin 2019) nudi, u istorijskoj perpsektivi, priloge o institucionalnom kontekstu antičke retorike, o njenom razvoju u praksi i teoriji od grčke kulture polisa do rimskih vremena careva, kao i o antičkim debatama o njihovom smislu i odgovornosti. Jedan sistematičan deo ovog priručnika razmatra odnos retorike i književnosti, usmenog govora i pisane reči, kao i pitanje vantekstualne retorike. U trećem koraku je tematizovana recepcija i transformacija antičke retorike u srednjem veku i ranom novovekovlju kao i u baroku i moderni. Ovaj priručnik spaja opširni pristup suštinskih aspekata retorike sa produbljenim pojedinačnim analizama i želi da ujedno bude uvod, ali i interesantna za fah publiku.

Od svojih početaka retorika je interdisciplinarno orijentisana. Retoričko znanje o ljudima, retoričke metode i tehnike preuzete su u mnogim disciplinama koje se bave jezičkim posredovanjem i interakcijom, kao i vizuelnom primenom i kulturnim važenjem. Ovo je Hans-Georg Gadamer poentirano zvao sveprisutnost retorike, tako da je oživljavanje retorike sredinom 20. veka (tzv. rhetorical turn), u dotičnim fahovima izazvalo konstruktivne primene retoričkog znanja i primenu u svojoj teoriji i sistematici. Da bi se takvi višestruki odnosi osvetlili i bili tematizovani u određenoj konstelaciji, kvalitetu i oficijentnosti, kao i disciplinarnom identitetu i intenzitetu, ovakav poduhvat, odnosno, priručnik retorike bio je neophodan.

Atička retorika nije načelno ništa drugo do retorika uopšte, naime umeće situativno i sagovorniku samereni efektivni govor (techne, ars). Grčka retorička tehne je istovremeno deskriptivna i preskriptivna. U grčkom i rimskom društvu retorička praksa je imala prioritet nad teorijom. Tako su već u školi centralni pojmovi antičke retorike bili situacija / kairos, prikladnost / preon(aptum) i konkretna primena (utilitas). Neki su želeli da od rutine / empeiria, načine strogu nauku (episteme). Bibliografija, sekundarna literatura sa listom srednjevekovnih tekstova sa komentarima i registar (imena i predmeta) zaokružuju ovo referencijalno delo koje bi trebalo da se nađe u svim naučnim bibliotekama.