Močvare gubimo tri puta brže od šuma: Danas je Svetski dan močvarnih staništa

Iz Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode ističu da su vodena, vlažna, staništa izuzetno važni ekosistemi koji doprinose očuvanju biodiverziteta, ublažavanju klimatskih promena, predstavlјaju rezervoare slatke vode i utiču na svetsku ekonomiju.

„Skoro 90 odsto svetskih močvara je degradirano u poslednjih trista godina, a močvare gubimo tri puta brže od šuma. Svetski dan močvara je idealan trenutak za povećanje svetsi ljudi o ovim kritično važnim ekosistemima. Od presudnog značaja je da zaustavimo i preokrenemo trend njihovog brzog gubitka i podstakli akcije za njihovo očuvanje i obnovu“, navodi se na sajtu Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode.

Ramsarska konvencija o zaštiti močvarnih područja je usvojena 2. februara 1971. godine, u iranskom gradu Ramsaru i pruža mogućnosti za međunarodnu saradnju i aktivnosti na nacionalnom nivou sa cilјem očuvanja i racionalnog korišćenja vlažnih područja. Ovu konvenciju potpisalo je 172 država i organizacija u svetu.

Konvencija kao močvarna, vlažna, područja obuhvata: jezera i reke, podzemne izdani, bare, močvare, vlažna travnata područja, tresave, oaze, estuare, delte, mangrove, priobalna područja, koralne grebene, kao i lokalitete nastale aktivnošću čoveka, kao što su ribnjaci, pirinčana polјa, vodene akumulacije, slatine…

„Vlažna područja predstavlјaju centre biološke raznovrsnosti i staništa raznovrsne, specifične flore i faune. Ona su od suštinskog značaja za opstanak retkih i ugroženih vrsta bilјaka i životinja (ptica, riba, sisara…) koje svoj životni prostor nalaze u vodi ili kraj nje. Međutim, ova područja su izuzetno značajna i za čoveka, jer u mnogim aspektima neposredno utiču na njegov opstanak“, navode iz Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode.

Trenutno u svetu postoji 2.503 Ramsarsko područje, površine od oko 257 miliona hektara.

U Srbiji imamo 11 Ramsarskih područja koja se prostiru na oko 130. 411 hektara, a to su: Obedska bara, Ludaško jezero, Stari Begej-Carska bara, Gornje Podunavlјe, Slano Kopovo, Zasavica, Labudovo okno, Peštersko polјe, Vlasina, Kovilјsko-petrovaradinski riti Đerdap.

Đerdap je poslednje područje koje je upisano na Svetsku listu međunarodno značajnih vlažnih područja u Srbiji 2020 godine. U AP Vojvodini se nalazi čak osam Ramsarskih područja, a Pokrajinski zavod za zaštitu prirode je izradio dokumentacionu osnovu za njihovu uspešnu nominaciju.

„Tokom 2023. godine na osnovu predloga i studija zaštite Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode proglašeno je pet novih zaštićenih prirodnih dobara koja najvećim delom predstavlaju vodena staništa: PIO „Potamišje“, PP „Slatine u dolini Zlatice“, PIO „Kanjiški jaraši“, PP „Mrtvaje gornjeg Potisja“ i PP“Stara Tisa kod Bisernog ostrva““, navode iz Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode.

Energetski portal piše da, je jedan od ključnih značaja močvare – njihova karakteristika najefikasnijih prirodnih skladišta ugljenika na planeti. Biljke koje se nalaze u močvarama apsorbuju CO2 iz atmosfere tokom procesa fotosinteze.

Međutim kada ove biljke venu, njihova biomasa se taloži na dnu močvare, a kako ima vrlo malo kiseonika u ovim uslovima, usporavaju se procesi razgradnje biomase. Stoga, ugljenik ostaje zarobljen u biljkama i skladišten na tlu močvara.

Promene u klimi poput suše i poplave, mogu, kako piše ovaj portal, da utiču na sposobnost močvara da skladište ugljenik, jer isušivanje močvara može dovesti do brže razgradnje i oslobađanja CO2.