Kolinda i Vulin

Nedavna izjava hrvatske predsednice Kolinde Grabar Kitarović o učešću i doprinosu Hrvata u antifašističkoj borbi, kao i reakcija srpskog ministra odbrane Aleksandra Vulina na ovu izjavu kojom sve Hrvate svrstava u ustaše, negirajući antifašizam u Hrvata, dokaz su ove teze koju je izneo britanski istoričar Trevor-Roper. Naime, obe gorenavedene osobe imaju za cilj da modifikuju stvarnost prema sopstvenim nacionalističkim ciljevima, a u suštini da istaknu superiornost svoje nacije nad drugima, Hrvata nad Srbima, odnosno Srba nad Hrvatima.

Hrvatska predsednica svojom izjavom potvrđuje i drugu karakteristiku nacionalizma, a to je da nacionalisti jednostavno prilagođavaju svoje argumente situaciji, a sve kako bi opravdali svoje ciljeve. Tako su nacionalisti čas ustaše i četnici, antikomunisti i „pravi“ borci za nacionalnu stvar, a čas antifašisti i saveznici SAD i Sovjetskog Saveza, kako kad im odgovara. Ako je neophodno da se igra sa nacionalnim osećanjima, onda i jedni i drugi veličaju sopstvene saradnike nacista, koji su po definiciji bili nacionalisti, isto kao i Hitler i Musolini, koji su, po rečima prof. Kohna, nacionalizam doveli do apsolutnog. Kada nije baš zgodno biti nacionalista i saradnik fašista, onda brže bolje svojataju tradicije Narodnooslobodilačke borbe.

Činjenica je da su sile Trojnog pakta na prostoru Jugoslavije formirale paradržave koje su bile marionete nacionalsocijalizma i fašizma. Obe tvorevine, Srbija Nedića i NDH Pavelića, imale su za politiku sprovođenje rasnih zakona i eliminaciju nižih rasa, bez obzira da li se radilo o Jevrejima, Romima ili Srbima. Draža Mihailović, koji je na kraju otkazao poslušnost i svom glavnom komandantu, kralju Petru II, takođe se svrstao uz onaj deo pripadnika četničkog pokreta koji su likvidirali pripadnike drugih naroda isključivo zbog njihovog etničkog identiteta, sledeći ideologiju Moljevića o formiranju Velike Srbije.

Ako su fašizam i nacionalsocijalizam dva izraza iste ideologije, nacionalizma, onda je antifašizam ideologija koja je zasnovana na antinacionalizmu, ako je nacionalizam latentna pretnja po narode, onda je jedini mogući odgovor nadnacionalni. U tome je bila suština Narodnooslobodilačkog pokreta u čijem sastavu su bili i Srbi i Hrvati, a osnovni cilj rukovodstva partizanske vojske bila je fizička zaštita pripadnika svih naroda od uništenja koje im je pretilo od strane okupatora i njegovih saradnika, samo zato što su pripadali određenom narodu. U toj pokretu nije bilo bitno ko je koje vere ili nacije, već je cilj bio spašavanje stanovništva konstatujući u Rezoluciji o osnivanju AVNOJ-a 1942. godine „da su fašistički okupatori zaveli nad svima narodima Jugoslavije režim nezapamćene barbarske svireposti, režim istrebljivanja čitavih naroda i rasa, masovnog i zverskog ubijanja žena, dece i staraca u pozadini, pljačke, nasilja i pustošenja čitavih prostranih oblasti“.

Paradigmatičan primer nadnacionalnog karaktera Narodnooslobodilačkog pokreta je najteža bitka koja je vođena tokom čitavog II svetskog rata na prostoru Jugoslavije, bitka na Sutjesci. U tom okršaju su s jedne strane bile udružene snage nemačkih nacista, italijanskih fašista, hrvatskih ustaša i srpskih četnika, oko 120.000 vojnika. S druge strane, partizanske jedinice su brojale 22.148 boraca, od čega je, prema mestu porekla, najviše bilo iz Šibenika, 1316, i Splita 1097, a prema nacionalnoj pripadnosti najviše boraca je bilo srpske nacionalnosti 11.851 i hrvatske, 5.220. Bitka na Sutjesci je primer da fašizam i antifašizam nisu monopoli ili osobine naroda, kako to nacionalisti pokušavaju da prikažu, već izbor pojedinca.

Bez obzira da li se radi o ustanku u Srbu, koji je predvodio Hrvat Marko Orešković, ili formiranju Sisačkog partizanskog odreda, sastavljenog od Hrvata, 1941. godine, u čijem sastavu je bila i Nada Dimić, narodna heroina i Srpkinja po nacionalnosti, reakcije političara iz Srbije koje osporavaju antifašizam u Hrvata imaju samo jedan cilj, ne da se zaštiti istorijska istina, već da Hrvatska odustane od antifašizma čime bi se dokazala šešeljevska tvrdnja o „genetskoj“ ustašoidnosti Hrvata. Blajburg i Sutjeska, Mostar i Vukovar ne idu zajedno, kao što ne idu zajedno Ravna gora i Sutjeska, Srebrenica i Jasenovac, sve ostalo je istorijski revizionizam.

Jednostavno oko antifašizma i fašizma, imajući u vidu strašne žrtve koje su podneli svi jugoslovenski narodi, posebno Srbi, a i Hrvati, nema, niti će biti kompromisa, jer se radi o neslaganju u vrednostima. Radi se o tome da nacionalisti odbacuju bratstvo među ljudima kao vrednost, oblikujući zaraćene nacionalne identitete i na toj ravnoteži pretnji i straha od novih sukoba obezbeđuju sebi vlast i privilegije, pa i po cenu sve manjeg broja Srba i Hrvata u njihovim matičnim državama.