Sultanova unuka u sevdalinci

Tim povodom, saradnica Danasa, poštovana Safeta Biševac, u broju od 18. oktobra ove godine, objavila je interesantnu reportažu i razgovor sa autorom knjige „Svi turski sultani“ – uvaženim Dragomirom Lajšićem, sa posebnim osvrtom na vladavinu Sultana Sulejmana. Iz tog davnog i burnog vremena, viševekovnog bitisanja Otomanskog carstva i na području Bosne, odnosno Bosanskog pašaluka, imamo mnogo istorijskih zapisa.

Međutim, jedan događaj, a vezan je za familiju Sultana Sulejmana, zabeležen je u istoriji Bosanske Gradiške, grada na obali Save u severnoj Bosni, kao i u istoriji cele Bosanske krajine. Reč je o nastanku čuvene pesme sevdalinke „Otkako je Banjaluka postala“, a njen tekst, po sećanju potpisnika ovog priloga, glasi:

Otkako je Banjaluka postala

nije lepša udovica ostala.

Kao što je Džafer-bega kaduna.

Nju zaprosi sarajevski kadija,

on je prosi a ona se ponosi.

Ona neće sarajevskog kadiju,

ona hoće banjalučkog bekriju…

A ko su bili Džafer-beg i njegova prelepa kaduna (supruga, gospođa)? Istorijski izvori kažu da je prvi poznati kapetan Gradiške kapetanije, a i tvrđave na obali Save, koja je dobila turski naziv BERBIR, i koja je bila prva i najstarija od trideset devet takvih institucija u Bosanskom pašaluku, i na bosanskoj granici iz 1558. godine, bio Džafer-beg Malkoč, iz poznate plemićke familije, čiji su članovi zauzimali visoke položaje u turskoj carevini. Njegov otac Malkoč-beg bio je na čelu Bosanskog sandžaka.

Džafer-beg je bio oženjen ćerkom velikog vezira Rustem-paše, a unukom Sultana Sulejmana. Malkoči su bili nadaleko poznati kao neustrašivi ratnici i vojskovođe, uspešno su u ratnim pohodima osvajali nove teritorije u Hrvatskoj. Zahvaljujući njima, Gradiška je dugo bila polazna stanica za vojne pohode osmanlijske vojske. Za vreme takvog pohoda po Hrvatskoj 1560. godine, poginuo je gradiški kapetan Džafer-beg, a nasledio ga je mlađi brat Husein-beg. Iza Džafer-bega je ostala mlada kaduna-begovica. Smatra se da je tada ispevana i pomenuta sevdalinka, koja je i danas rado slušana. Pamti se vrsna i nezaboravna interpretacija ove pesme od doajena bosanskog sevdaha Safeta Isovića.

Zbog fizičke sigurnosti, a da bi bili udaljeni od graničnog pojasa na Savi, gde se često ratovalo, neke familije, pa i Malkoči, živele su južnije u unutrašnjosti Pašaluka, pa i u nedalekoj Banjaluci. Tako je Sultanova unuka ostala u pamćenju mnogih generacija kroz stihove ove pesme.

Eto, šta saznadoh, ja zapisah, a ko zna više, bujrum, neka piše.