Veliki kašalj, simptomi i lečenje: Sve o bolesti od koje su preminule četiri bebe u Beogradu

Iako je vakcinacija protiv te infektivne bolesti u obaveznom Kalendaru imunizacije, obuhvat je, prema objavljenim informacijama, opao što je otvorilo vrata pertusisu da se širi među građanima.

I ranije je bilo sporadično prijavljenih slučajeva te bolesti, ali ne kao u poslednje vreme. U Beogradu je prošlog mesecaproglašena epidemija.

Prema informacijama Instituta za javno zdravlje „Dr Milan Jovanović Batut“ koje prenosimo u celini, pertusis ili veliki kašalj, u narodu poznat i kao „magareći kašalj“ je veoma zarazna bakterijska infekcija koja zahvata disajne puteve (respiratorni trakt).

Uzrokuje ga bakterija bordetella pertussis koja se može naći u usnoj duplji, nosu i ždrelu zaražene osobe.

Veliki kašalj – simptоmi

Simptomi se razvijaju najčešće sedam do 10 dana nakon izloženosti uzročniku, a u nekim slučajevima i nakon 21 dan. Na početku bolesti simptomi podsećaju na običnu prehladu i uključuju kijanje, curenje iz nosa, blago povišenu temperaturu i blagi kašalj.

Unutar dve nedelje kašalj postaje sve teži sa sve češćim epizodama i napadima zacenjivanja. Ove epizode su praćene iskašljavanjem viskozne sluzi, a često i povraćanjem.
Na početku bolesti napadi se javljaju tokom noći, a onda postaju sve učestaliji tokom dana i mogu trajati mesec do dva.

Kod novorođenih beba i odojčadi tipična klinička slika se retko razvija, a napadi kašlja su praćeni pauzama odnosno prekidima u disanju, što otežava dijagnozu bolesti. Posle ove faze, uz adekvatno lečenje, napadi kašlja su manje učestali i manje teški, a bebe se osećaju bolje i oporavljaju se u periodu do tri meseca.

Adolescenti, odrasli ili nepotpuno vakcinisana deca imaju blage ili atipične simptome, pa je i kod ovih kategorija teško dijagnostikovati bolest.

Bolest može imati ozbiljan klinički tok bez obzira na uzrast, a životno ugrožavajuća je kod novorođenčadi i odojčadi. Kod trećine obolelih u prvoj godini života potrebna je hospitalizacija, a smrtni ishod registruje se kod jedan odsto hospitalizovanih.

Lečenje

Suportativna terapija (najčešće u jedinicama intenzivne nege) nakon prijema u bolnicu je veoma važna kod obolelih sa teškom formom bolesti. Terapija antibioticima je terapija izbora kod pertusisa.

Da bi bila efektivna, mora se započeti unutar dve nedelje od početka bolesti. Terapijom antibioticima se uklanjaju uzročnici bolesti iz nosa i ždrela i ograničava se širenje infekcije na druge osobe.

Komplikacije i smrtni ishod

Komplikacije pertusisa su zapaljenje pluća, zapaljenje srednjeg uha, gubitak apetita, dehidratacija, konvulzije, moždana oštećenja, kile, prelomi u oblasti grudnog koša, prolaps završnog dela debelog creva, epizode prestanka disanja.

Smrtni ishodi uzrokovani pertusisom su najučestaliji kod najmlađih i nastaju kao posledica zapaljenja pluća ili zbog nedostatka kiseonika neophodnog za moždane funkcije.

Oni se registruju svake godine u Evropi i najčešći su među bebama koje su u uzrastu kada nisu mogle biti vakcinisane. Manje od jednog deteta na svakih 1.000 obolelih će umreti od pertusisa, a u mnogim slučajevima pertusis se ne identifikuje kao uzrok smrtnog ishoda, pa je moguće da je odgovoran za veći broj smrtnih ishoda nego što se zvanično prijavi. Skoro svi smrtni ishodi od pertusisa u Evropi registrovani su u uzrastu mlađem od tri meseca.

Zašto je važno prepoznati obolele?

Pertusis se najčešće prenosi kapljicama iz disajnih puteva (nosa i ždrela) zaraženih osoba, kijanjem i kašljanjem. Bolest se može preneti i sa osoba koje imaju blagu kliničku sliku pertusisa ili onih koji su asimptomatski (bez simptoma). Najčešće, starija braća i sestre ili roditelji mogu da prenesu infekciju malim bebama u kućnom kontaktu.

Da li su i stariji u riziku od obolevanja?

Pertusis se može javiti u bilo kom uzrastu. U porastu je broj odraslih i adolescenata kod kojih se dijagnostikuje bolest. Prema raspoloživim podacima, nakon uzrasne grupe ispod jedne godine života, najčešće se bolest registruje kod adolescenata između 10. i 20. godine.

Svi koji nisu vakcinisani protiv pertusisa sa potrebnim brojem doza vakcine su u riziku, bez obzira na uzrast.

Za razliku od bolesti kao što su ovčije i male boginje, od velikog kašlja se može oboleti više puta tokom života ali su ti takozvani sekundarni ataci bolesti znatno blaži.

Kako se prevenira pertusis?

Najznačajniji način prevencije pertusisa je kompletna imunizacija. Vakcine protiv velikog kašlja se obično daju u kombinaciji sa vakcinama protiv difterije i tetanusa (često u kombinaciji i sa vakcinama protiv dečje paralize, oboljenja izazvanih haemophilusom influenzae, hepatitisa B).

Primarna imunizacija sa tri doze vakcine koja sadrži pertusis komponentu se sprovodi u prvoj godini života, od drugog do šestog meseca sa definisanim razmacima. Prva revakcinacija se sprovodi jednom dozom vakcine tokom druge godine života, a druga pred polazak u školu.

Kako postupati ukoliko mislite da imate pertusis ili ukoliko ste izloženi osobama sa pertusisom?

Ukoliko mislite da imate opisane simptome pertusisa, odnosno da ste oboleli, potrebno je da potražite medicinsku pomoć u zdravstvenoj ustanovi.

Osoba sa pertusisom može biti zarazna četiri do pet nedelja od početka bolesti. Lečenje antibioticima može skratiti period zaraznosti i redukovati rizik od širenja infekcije na druge osobe.

Osobe koje imaju ili možda imaju pertusis treba da se udalje od novorođene dece, odojčadi i male dece sve dok su u fazi lečenja.
Postupak sa osobama koje su blizak kontakt sa osobama koje su obolele od pertusisa je veoma značajan deo u prevenciji daljeg širenja ove bolesti.