Željka Udovičić Pleština povodom predstave “Otac” : “Voja Brajović svakoga jutra dolazi prvi. I uvek me, u bifeu, dočeka pesmom‘

Drugi deo Zelerove dramske trilogije („Majka“, „Otac“ i „Sin“), tragikomičnu porodičnu priču fokusiranu na ostarelog oca koji se bori s demencijom, proces starenja i izvrnuti odnos oca i ćerke, u Beogradu radi hrvatski pozolišni tandem, reditelj Paolo Mađeli i dramaturškinja Željka Udovičić Pleština, a premijera je na Svetski dan pozorišta, 27. marta.

Prethodno su zajedno u Jugoslovenskom dramskom pozorištu radili predstavu „Na dnu“, a poslednja premijera koju je sama Željka Udovičić Pleština ostvarila na Savi i Dunavu bio je „Tramvaj zvani želja“, u Beogradskom dramskom pozorištu s rediteljikom Lenkom Udovički, piše Jutarnji list.

Mađelijevi počeci u Srbiji

Istorija Mađelijeve saradnje s beogradskim pozorištima seže u prošli vek , kada je hrvatizovani Italijan stigao na Balkan.
– Reditelj Mađeli je radio u Ateljeu Pirandelove „Divove sa planine“ (1974.), zatim Von Horvathove drame „Kod lepog izgleda“ (1976.) i „Priče iz bečke šume“ (1983.), pa Prokićev „Metastabilni graal“ (1985.), s kojim je gostovao u zagrebačkom HNK, kada sam ga i upoznala, te Pipovićevu „Parišku komunu“ (1988.) – podseća dramaturškinja na prve dve decenije asimilacije genijalnog Ialijana na ovo podneblje. U predstavi „Otac“ koju spremaju u Ateljeu 212 igraju legenda ex-Yu kinematografije i televizije Voja Brajović, zatim Hana Selimović, Ivan Mihailović, Dragana Varagić, Isidora Simijonović i Marko Grabež.

Namerno nisu gledali film

– Sa svima, osim s Vojom, radimo prvi put, iako njihove glumačke uspehe poznajemo. S Tihim iz ‘Otpisanih‘ sam sarađivala i pre. Radili smo ‘Malograđane‘ Maksima Gorkog u Crnogorskom narodnom pozorištu te predstavu ‘Na dnu‘ istoga pisca u Jugoslovenskom dramskom pozorištu. Voja je glumac, kolega, prijatelj kojeg ne krase samo talenat i glumačko umeće, već i predanost te studioznost u kreiranju uloge. Neprocjenjivi su naši razgovori o svakoj misli i rečenici koja će se čuti sa scene; oni pomažu još tačnijem formulisanju naše scenske zamisli, oplemenjuju putovanje ka rezultatu koji ćemo pokazati publici. Voja svakoga jutra dolazi prvi. I uvek me, u bifeu Ateljea, dočeka nekom pesmom, stihovima koji me povedu u dan. A ja pomislim: ‘Gle, kako lepo počinje dan!‘ – govori dramaturškinja o saradnji s gigantskim glumcem.

„Otac“ je psihološka drama koja postoji i kao film koji je režirao sam pisac Florijan Zeler, pišući scenario s Kristoferom Hamptonom.
U francusko-britanskoj filmskoj koprodukciji glavnu je ulogu odigrao Enthoni Hopkins, koji je za nju dobio Oskara, kojeg su osvojili i scenaristi.

-Ni Paolo ni ja namerno nismo pogledali film, upravo da se odupremo njegovom ‘zavođenju‘ u interpretaciji problema o kojem tekst govori, ali i glumačkim sredstvima koja predlažemo. Tekst pri tome provocira žanrovskom namernom nedorečenošću koja nas šeta od psihološkog trilera do tragikomedije preko melodrame, rastačući duhovito i s humorom jedinstvo mesta, vremena i radnje. Dovodi nas u zabunu, u smislu koja je verzija događaja u repetitivnosti dramske strukture i njenim apsurdnim iskliznućima ona prava. I, uostalom – ko je vlasnik istine? Onaj čija je perspektiva naoko izmenjena, onaj bolestan, takoreći, ili su to oni koji ga okružuju gađajući ga vlastitim realnostima, sebičnim ‘istinama‘ koje definišu njihove prestrašene egzistencije. Jer, strah za drugoga strah je u kojemu se ogleda naše vlastito ja. Naši vlastiti strahovi – smatra Željka Udovičić Pleština.

Odupreti se gastronomiji

Sredstva kojima susedna zemlja finansira svoja pozorišta su neprimereno mala, a glumačke plate skromnije nego kod nas, nastavlja.

– U Beogradu, međutim, neguju dobar običaj da u predstavama igraju gostujući glumci, što kod nas više nije slučaj. Ono što je lepo jeste da su predstave uvek rasprodate sedmicama unapred, a ulaznice su skuplje nego u hrvatskim pozorištima. U Beogradu ista predstava igra godinama, sve dok ima zainteresovane publike. Odnosno, naslovi se ne skidaju zbog administrativnih razloga zadovoljavanja određenog broja premijera po sezoni. Evo, Paolova predstava ‘Harold i Mod‘ igrala je više od 20 godina – reći će o srpskom pozorištu.

Kada se ukaže prilika, između proba predstave „Otac“ prošeta do ušća Save u Dunav, popije kafu i gleda u reku. Ostatak, pak, slobodnog vremena pokušava se odupreti gastronomskim užicima.

Zelerova drama „Otac“ pre nego što je postala filmski scenario je igrala na West Endu. Drama je dobila francusku Nagradu Molijer te je norminovana za najbitnije američke i britanske pozorišne nagrade, Lorens Olivier i Toni.

„Otac“ u filmskoj verziji ima pored Oskara nagrade BAFTA, Cezar, Goja i druge. No, „Otac“ je samo jedna od desetak drama plodonosnog francuskog pisca.

– Ako moram uporediti Zelera s nekim hrvatskim piscem, onda je to Mate Matišić. Jer se i Matišić, poput Zelera, ali na drugačiji način, oslanja na ono što je meni inspirativno u njihovim dramaturškim prosedeima, a to su detektovanje šta je stvarnost, a šta fikcija- tumači dramaturškinja.

Sledeći zajednički projekt tandema Mađeli – Udovičić biće u Kerempuhu. Reč je o hrvatskoj praizvedbi komada Eduarda de Filipa „Subota, nedelja, ponedjeljak“.

– Pored toga, ja za splitsko Gradsko kazalište mladih dovršavam adaptaciju romana ‘Apokalipsa radnika‘ te pripremam tekst prema Fernandu Pessoi za glumicu Amandu Plummer, a u režiji Lenke Udovički. Pripremam i filmski scenario o kojemu je još rano govoriti. Posla je, dakle, napretek. To me veseli – zaključuje Željka Udovičić Pleština, koja je kao dramaturškinja potpisala u 35 godina više od 130 predstava koje su igrale u Hrvatskoj, Sloveniji, Njemačkoj, Mađarskoj, Italiji, Venecueli, Crnoj Gori, Kolumbiji, Francuskoj, Srbiji, BiH, Bugarskoj, Makedoniji i Crnoj Gori. Konstantna je umetnička uspešnost u njenom radu s Paolom Mađellijem, a među recentnijim uspesima bitno mesto zauzima predstava „Ja sam ona koja nisam“, koja je laureatkinja Zlatnog Studija Jutarnjeg lista i Sterijinog pozorja.