Nominovane Negotinske pivnice za nagradu ILUCIDARE za 2021. godinu

Svi projekti koji se nalaze u najužem izboru predstavljaju ubedljive primere inovacija i međunarodnih odnosa vođenih nasleđem, a odabrali su ih stručnjaci iz osam zemalja širom Evrope.

Negotinske pivnice su nominovane u kategoriji Međunarodna saradnja u očuvanju kulturnog nasleđa. Dobitnici specijalnih nagrada ILUCIDARE biće objavljeni u jesen 2021. godine na ceremoniji dodele nagrada Evropske baštine u Veneciji.

Specijalne nagrade ILUCIDARE podržane su programom Evropske unije za istraživanje i inovacije Horizont 2020, pored programa Kreativna Evropa Evropske unije za kulturu i audio-vizuelni sektor, koji podržava nagrade Evropske baštine / nagrade Europa Nostra, objavljeno je na sajtu delegacije EU u Srbiji.

– Međunarodni projekat restauracije pivnica u Rogljevu je više nego zasluženo ove godine ušao u uži izbor nagrade ILUCIDARE koju dodeljuje Evropa Nostra u saradnji sa Evropskom komisijom. Devet projekata koji su u trci za ovu prestižnu nagradu odabrali su stručnjaci iz osam zemalja širom Evrope. Iako su područja i spektar njihovih aktivnosti različiti, svi oni pokazuju kako nasleđe ima potencijal da stvori značajne veze između zajednica i pojedinaca, razvije nova rešenja i podstakne društvene promene. Konkretno ovaj projekat je izuzetan primer angažovanja mladih koji dolaze u istočnu Srbiju iz čitave Evrope i rade na obnovi gotovo zaboravljenih vinskih podruma družeći se i razmenjujući znanja i veštine sa lokalnim stanovništvom. Željno iščekujemo septembar, kada će se objaviti pobednik i srčano navijamo za ovaj entuzijastični tim – kazala je dr Katarina Živanović, ekspertkinja u oblasti menadžmenta kulturnog nasleđa i članica upravnog odbora Evropa Nostra Srbija, a preneo sajt europa.rs.

U Negotinskoj krajini, poznatoj poodavno po vinima i vinogradarstvu, meštani koji su se bavili uzgojem vinove loze i proizvodnjom vina osnivali su sekundarna naselja nedaleko od stalnih, u kojima se prerađivalo grožđe u vino i rakiju i gde su se ti proizvodi čuvali. To su pivnice ili pimnice odnosno kuće „u kojima stanuje vino“.

Štubičke pivnice i Rajačko groblje su 1980. godine proglašeni za kulturno dobro, a Rajačke i Rogljevačke od 1983. godine kada su sve kategorisane kao prostorno kulturno-istorijska celina od izuzetnog značaja za Republiku Srbiju.

Negotinske pivnice je 2010. godine Republički zavod za zaštitu spomenika kulture predložio za preliminarnu listu Svetske baštine UNESCO.

Prema rečima Bosiljke Tomašević iz Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture – Beograd sva tri kompleksa pivnica u Negotinskoj krajini kategorisana su kao kulturna dobra od izuzetnog značaja, a Republički zavod preuzeo je staranje o njima 2005. godine.

U okviru Projekta istraživanja i izrade arhitektonske i foto dokumentacije za Rajačke pivnice kod Negotina urađena je tehnička dokumentacija postojećeg stanja za više od 150 objekata, kao i projekti za rekonstrukciju, restauraciju ili investiciono održavanje za 22 objekta sa 28 pivnica, dok su neophodni radovi izvedeni na 18 objekata sa 23 pivnice.

Republički zavod za zaštitu spomenika kulture je od 2010. uspostavio dugoročno partnerstvo sa Kulturnim nasleđem bez granica (CHWB), švedskom organizacijom sa kancelarijom u Tirani (kasnije CHWB Albanija), radi udruživanja snaga i započinjanja obnove vinskih podruma kroz godišnje Regionalne restauratorske kampove.

Međunarodni projekat Letnja škola arhitekture Grupe arhitekata, koji je u pivnice doveo stručnjake i učesnike iz celog sveta započeo je 2018.godine, a od ove godine, podršku Letnjoj školi arhitekture Grupe arhitekata pruža projekat EU za kulturno nasleđe i turizam koji sprovodi Nemačka organizacija za međunarodnu saradnju GIZ.

Inače, kroz projekat „EU za kulturno nasleđe i turizam“ koji je usmeren na razvoj turizma kao značajnog privrednog potencijala za ekonomski razvoj istočne Srbije i Donjeg Podunavlja na Rajačkim pivnicama biće sprovedeni infrastrukturni radovi – elektrifikacija, vodosnabdevanje i popločavanje ulica.

Planovi za eventualne infrastrukturne radove za Rogljevačke pivnice, su još uvek u fazi razmatranja mogućih prioriteta, čulo se prilikom skorašnjeg obilaska šefa Delegacije EU u Srbiji Sema Fabricija Rajačkim i Rogljevačkim pivnicama.

O vremenu početka gradnje pivnica na ovom prostoru nema pouzdanih podataka, a prvi zapisi o Negotinskim pivnicama (ili pimnicama) su iz polovine 19. veka.

Zovu ih i pivnicama i pimnicama i u izvornom obliku se govorilo „pivnice“, od glagola piti i imenice vino. Vremenom je V prešlo u M, pa su sada oba oblika prihvaćena.

Od mnogobrojnih naselja koja su bila skoncentrisana severozapadno i južno od Negotina ostalo je svega nekoliko kompleksa vinskih podruma: Rajačke sa oko 200 objekata, Rogljevačke sa oko 150, Štubičke sa 40 i Smedovačke sa 20 objekata.