Iznad praha svakidašnjice

Orlovat ove godine obeležava 150 godina od rođenja svog najpoznatijeg meštanina – slikara Uroša Predića. Selo nadomak Zrenjanina, čije pašnjake zapljuskuje Tamiš, pamtim po graji gusaka, kravama na pašnjacima i mostu koji treba popraviti. Od boravka Uroša Predića u rodnom Orlovatu proteklo je dosta vremena i kao po pravilu, njegovom slavom ovenčali su se svi pomalo. Tragova koji vode do Predićeve životne priče najmanje je u rodnom mestu, a najviše u zvaničnim institucijama kulture i arhivama.
Rodna kuća nije sačuvana, na njenom mestu sada je nečiji dom, a u dvorištu još jedino stari orah. Dok slušamo kako će izgledati ovogodišnja proslava, u organizaciji mesta i crkvene opštine, ponosni učenici škole sa Predićevim imenom pozivaju da se pogleda postavka u holu škole. Deca su povodom jubileja pripremila kolaže o slikarevom životu i radu. Ipak, najzanimljivija je crkva u Orlovatu, pravo mesto za razumevanje dela slikareve radne biografije okrenute crkvenom slikarstvu i religioznim temama. Poznat , između ostalog, i po svom ikonopisanju, Uroš Predić oslikao je crkve u Bečeju, Perlezu, manastiru Grgetegu, Rumi, Karlovcima, kapele u Malencima i Pančevu i naravno, crkvu u rodnom Orlovatu.
Srpska pravoslavna crkva u Orlovatu, izgrađena 1924. godine, podiguta je u izrazitom srpsko-vizantijskom stilu, a u njenoj unutrašnjosti mogu se videti Predićeve slike. Naujpečatljiviji detalj je ikona Prepodobne Matere Paraskeve, u čiji lik su unete crte umetnikove majke. Prisećajući se u svojoj biografiji detalja iz detinjstva, Predić spominje da je kao dete od četiri godine, zbog ljubavi prema slikama, završio slučajno zatvoren u crkvi. Desilo se to 1861. godine kada su u svim crkvama Karlovačke mitropolije zvona oglašavala smrt patrijarha Josifa Rajačića. Mali Uroš uputio se sa bratom i crkvenjakom u crkvu i dok su oni zvonili, sam je posmatrao ikone. Crkvenjak je crkvu zaključao kada je zvonjava završena, ne videvši malo dete kod crkvenog stola. Uroša su tražili po celom selu i tek uveče je neka žena, prolazeći slučajno pored crkve, čula vrisku, pa je dečak izbavljen.
Poštujući svoju majku, Predić je u 32 godini života napustio karijeru asistenta na Akademiji u Beču i vratio se u Orlovat, kako bi joj bio od pomoći. Proveo je u Orlovatu 15 godina, od 1834. do 1907. godine, i taj period u svojoj biografiji opisao kao „srećan život, ispunjen radom i zadovoljstvom, ozaren materinom neizmernom ljubavlju, začinjen dužim posetama mnogobrojne familije i rodbine“. Kada mu je 1907. umrla majka u 86. godini života, Orlovat mu je postao odjednom samo uspomena. O svojoj majci zapisao je da je vazda visoko cenila sve što čoveka uzdiže iznad praha svakidašnjice.